«Ο κόσμος προχωρεί με σκέψεις, λέξεις και φωτιά»

Sunday, August 28, 2011

«Ο κόσμος προχωρεί με σκέψεις, λέξεις και φωτιά»

Πώς είναι ν' ακούει κανείς στις ειδήσεις για την αναδιάρθρωση χρέους και τα σπρεντ κι έπειτα να τραγουδά στίχους που ισορροπούν ανάμεσα στο σουρεαλισμό και τη δημοτική παράδοση και μιλούν για τη Μυρτιά, την Περιμπανού, τον Γιάννη το Φονιά; «Ανακουφιστικό!», απαντά ο Αλκίνοος Ιωαννίδης, που μεθαύριο Τρίτη θα εμφανιστεί στο Ηρώδειο τραγουδώντας Γκάτσο πλάι στη Μαρία Φαραντούρη με μαέστρο τον Μίλτο Λογιάδη, θα διαθέσουν μάλιστα τα έσοδα στο θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης ΚΕΘΕΑ/ΝΟΣΤΟΣ.
Ομως ο Ιωαννίδης, με το συγκρότημά του τούτη τη φορά, θα εμφανιστεί στις 5 Σεπτεμβρίου και στο Γκάζι και στις 11 Σεπτεμβρίου στο Μύλο στη Θεσσαλονίκη. Αρκετές αφορμές για μια συνέντευξη, που μιλά για αναίσθητους καιροσκόπους και «ευαίσθητους ληστές», για νεοελληνικούς μύθους αλλά και παιδικά παραμύθια:- Οι στίχοι του Γκάτσου για το «Μάνα μου Ελλάς», που μελοποίησε ο Ξαρχάκος, μοιάζουν πιο επίκαιροι παρά ποτέ. Ποιος ευθύνεται περισσότερο, πιστεύετε: Εκείνοι που μας έλεγαν «τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα» ή εμείς που τους ψηφίζαμε για να τ' ακούμε;
«Ολοι μέσα στο ίδιο ψέμα ήμασταν. Και το ξέραμε πως είναι ψέμα, είτε το λέγαμε, είτε το ακούγαμε. Βέβαια, αυτός που το λέει έχει πάντα μια ευθύνη παραπάνω απ' τον άλλο που το χάφτει ευχαρίστως».
- Στον «Κεμάλ», πάλι, του Χατζιδάκι, ο ίδιος ο Αλλάχ εμφανίζεται να λέει στον «άμυαλο» αμφισβητία ότι «δεν αλλάζουν οι καιροί/ με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί». Συμφωνείτε;
«Η ιστορία χιλιάδων χρόνων, από τον επαναστάτη φαραώ Ακενατόν μέχρι τον Βελουχιώτη κι από τον Σπάρτακο στον άγνωστο έλληνα αναρχικό επαναστάτη του Μεξικού Πλωτίνο Ροδοκανάκη, αυτό λέει. Πρόσφατα, κάποια παιδιά δεκαοχτώ και είκοσι χρόνων, "που νόμισαν ότι μπορούν ν' αλλάξουν τον κόσμο", γίναν "ευαίσθητοι ληστές", ξεκίνησαν "κακό να κάνουν στους κακούς", "με το 'να χέρι στο σπαθί και τ' άλλο στο Βαγγέλιο", και κατέληξαν στις 19 Ιουλίου με -κατά γενική ομολογία- υπερβολικά βαριές ποινές στη φυλακή. Τι σημασία έχει αν συμφωνώ; Θέλω όμως πάντα να πιστεύω, ίσως και για να δικαιολογώ και να τρέφω τη βολή μου, πως ο κόσμος προχωρεί και με τις λέξεις, τις νότες, τις σκέψεις και τα αγγίγματα».
- Και τι σκέφτεστε όταν βλέπετε στις ειδήσεις όλο και συχνότερα να ξεσηκώνονται οι άνθρωποι -από τις εξεγέρσεις στην Αίγυπτο και τη Λιβύη έως τα επεισόδια στη Βρετανία και τις διαδηλώσεις στην Ελλάδα και την Ισπανία; Εχουν κάτι κοινό όλα αυτά;
«Σίγουρα. Υπάρχει γενικευμένη σύγχυση, οργή και απελπισία σε όλες τις χώρες. Μια αίσθηση πως θα έπρεπε να τα έχει καταφέρει κάπως καλύτερα η ανθρωπότητα μέσα στους αιώνες. Παρ' όλο που το ξεχνάμε, δεν είμαστε μόνοι μας οι Ελληνες σ' αυτό τον πλανήτη. Κλειστήκαμε πολύ, από κοσμοπολίτες που ήμασταν καταντήσαμε αρχοντοχωριάτες, φοβικοί και μίζεροι. Φεύγουν τα παιδιά μας για σπουδές στο εξωτερικό, επιστρέφουν μετά από μερικά χρόνια, έρχονται Χριστούγεννα και δεν έχουν στην ατζέντα τους το τηλέφωνο ενός ξένου να του ευχηθούν. Κάνουν παρέα εκεί μόνο με Ελληνες. Θυμόμαστε πως υπάρχουν κι άλλες χώρες μόνο όταν "τα παίρνουμε" από τους πολίτες τους, που έρχονται σαν τουρίστες, όταν μας κατακλύζουν πεινασμένοι τριτοκοσμικοί, ή όταν θεωρούμε πως όλοι θέλουν να μας καταστρέψουν, επειδή βέβαια "είμαστε οι καλύτεροι". Κατά τα άλλα, σκεφτόμαστε και συμπεριφερόμαστε σαν να είμαστε μόνοι. Κι όλα αυτά από τον φόβο μην αλλοτριωθούμε, μη χάσουμε τον κόσμο όπως τον ξέρουμε, μη δούμε τη μικρότητά μας, μην αναγκαστούμε να χτίσουμε ωραία τα σπίτια, τα χωριά και τις πόλεις μας, ή να σταματήσουμε να πετάμε σκουπίδια απ' το παράθυρο, μην υποχρεωθούμε να σεβαστούμε τη φύση, τα τοπία και την ψυχή του διπλανού. Με λίγα λόγια, μην σταματήσει ο κόσμος να υπάρχει αποκλειστικά για να υπηρετεί τη μεγαλειότητά μας. Δικαίως φοβόμαστε. Κι εγώ φοβάμαι. Μόνο που, δυστυχώς, φοβάται όποιος δεν γνωρίζει τίποτα για τον εαυτό του, τα όνειρα και την παράδοσή του, προσωπική και συλλογική. Αυτός, δηλαδή, που δεν εμπιστεύεται το βήμα του».
- Σ' ένα τραγούδι σας, την «Πατρίδα», εξομολογείστε: «Με τρομάζεις ακόμα, οπαδέ της ομάδας/ του κόμματος σκύλε, της οργάνωσης μάγκα/ διερμηνέα του Θεού, ρασοφόρε γκουρού». Σήμερα όλοι αυτοί σας φαίνονται το ίδιο απειλητικοί;
«Μα αυτή είναι η μεγάλη απειλή, ο τύπος, μέσα και έξω μας, που νομίζει πως κρατά την απόλυτη αλήθεια. Που τη μικραίνει, τη φέρνει στα μέτρα του, τη μετατρέπει σε μίσος και βλακεία και τη χρησιμοποιεί για να καταστρέφει τους άλλους, καταστρέφοντας και τον εαυτό του».
- Τι μαρτυρεί για την κυπριακή πολιτική και κοινωνική ζωή η εγκληματική ανευθυνότητα που οδήγησε στο δυστύχημα στη ναυτική βάση έξω από τη Λεμεσό;
«Μαρτυρά τη μικρότητα του τόπου, υπενθυμίζει την ανημπόρια του να συνεννοηθεί για σοβαρά θέματα με τις εγχώριες και τις ξένες δυνάμεις, επιβεβαιώνει πως η ευμάρεια των τελευταίων χρόνων ήταν σε μεγάλο βαθμό θέμα τύχης και προοιωνίζεται ένα θολό και αβέβαιο μέλλον».
- Τι σκέφτεστε όταν οι άνθρωποι σας ρωτούν αν είναι ασφαλέστερο να στείλουν τις οικονομίες τους στην Κύπρο;
«Αυτοί που με ξέρουν, ξέρουν επίσης πως είμαι ο χειρότερος οικονομικός σύμβουλος, οπότε δεν με ρωτούν».
- Τελευταία, ακούμε διαφημίσεις που μοιάζουν με τραγούδια κατά της κρίσης, καθώς και το αντίστροφο. Τι νιώθετε όταν τ' ακούτε;
«Δεν τα ακούω. Ποτέ δεν βλέπω τηλεόραση και σπάνια ακούω ραδιόφωνο. Χάνω πολλά πράγματα».
- Πιστεύετε, ωστόσο, ότι υπάρχει πολιτικό τραγούδι; Και πόσο απαραίτητο μας είναι;
«Δεν είμαι οπαδός του πολιτικού τραγουδιού, με τη στενή έννοια του όρου. Ο Γκάτσος, που άγγιξε βαθιά κάποια πολύ ευαίσθητα πολιτικά και κοινωνικά θέματα και η γραφή του υπήρξε ιδιαίτερα επαναστατική, ποτέ δεν έκανε στρατευμένη τέχνη. Στο "Σκουπιδαριό", ένα τραγούδι του που μελοποίησα, λέει "Ελα της θάλασσας θεριό και του πελάγου μπόρα / το φοβερό σκουπιδαριό να διώξεις απ' τη χώρα". Σκληρός στίχος, από έναν δημιουργό που δεν υπήρξε λαϊκιστής ούτε γι' αστείο. Σήμερα υπάρχει ο κίνδυνος ν' αρχίσουμε όλοι να γράφουμε μετριότητες, που να λένε αυτά που ο κόσμος θέλει ν' ακούσει. Απ' την άλλη μεριά, τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά για να το παίζουμε αδιάφοροι και να τραγουδάμε περί ανέμων και υδάτων (δεν είναι σχήμα λόγου, έχω έναν δίσκο που λέγεται "Ανεμοδείκτης" κι έναν άλλον που λέγεται "Νεροποντή"). Είναι αφύσικο να μην περάσει στο τραγούδι όλο αυτό που ζούμε. Μπορούσε κανείς να βρίσκεται στο Σύνταγμα τελευταίως και να μην γράψει κάτι γι' αυτό; Τι να πω; Ας κάνει ο καθένας ό,τι καλύτερο μπορεί, όπως πάντα, ανάλογα με την αισθητική και την ηθική που διαθέτει».
- Πάντως, μερικά από τα πιο ποιητικά έργα, όπως ο «Μεγάλος Ερωτικός», γράφτηκαν στις πιο αντίξοες συνθήκες, διάρκεσαν μάλιστα περισσότερο από κάποια «στρατευμένα». Εσείς τι τραγούδια έχετε τη διάθεση να γράψετε;
«Οταν γράφω ένα τραγούδι δεν το προγραμματίζω, δεν απασχολεί το μυαλό μου καιρό. Μόνο κάθομαι και το γράφω χωρίς να σκέφτομαι κι ύστερα το κοιτώ σαν να ήρθε απ' το πουθενά. Οχι από κάποια δυσθεώρητα πνευματικά ύψη, στα οποία οι καλλιτέχνες αρέσκονται να πιστεύουν πως κατοικούν. Αλλά από τις σκέψεις και τα αισθήματα που μας χαρίζει η ζωή, και που αναπνέουν μέσα μας ακόμα κι όταν δεν το υποπτευόμαστε. Αλλες φορές, αισθάνομαι ένα αγέννητο τραγούδι να υπάρχει και θέλω να το ακούσω. Ετσι κάθομαι και το γράφω για να γίνω ακροατής. Γίνομαι συχνά κάτι σαν ραδιοφωνικός παραγωγός που παίζει τις παραγγελιές του ξενύχτη ακροατή εαυτού μου».
- Για να επιστρέψουμε στον Γκάτσο, μελοποιήσατε τη «Χατζιδακιάδα», τους χιουμοριστικούς στίχους που έγραψε για τον φίλο του. Αλλά και σε δικά σας τραγούδια υπάρχει η χιουμοριστική ματιά. Μπορείτε πάντα να εντοπίζετε κάτι ελαφρύ σε ό,τι σας βαραίνει;
«Και το χιούμορ βαραίνει πολλές φορές. Η "Χατζιδακιάς", όμως, είναι πράγματι ανάλαφρη. Ετσι την αντιμετώπισα κι εγώ. Με βοήθησε να χαλαρώσω απέναντι στο δημιουργό, στον οποίο ετοιμάζαμε το αφιέρωμα με τη Μαρία Φαραντούρη. Με βοήθησε και η ίδια η Μαρία Φαραντούρη πολύ, δίνοντάς μου χώρο και ελευθερία κινήσεων με μια απλοχεριά, μια οικειότητα και μια αρχοντιά μοναδική. Οι περισσότεροι παλιοί δεν συνεργάζονται ουσιαστικά, απλά σε χρησιμοποιούν ή σε ανέχονται αναγκαστικά δίπλα τους».
- Και μόλις ξαναγίνατε πατέρας! Τι πρέπει κανείς ν' αφήσει πίσω του και τι να μην ξεχάσει, έχοντας τρία παιδιά;
«Πρέπει κανείς, επιτέλους, ν' αφήσει πίσω του το κάπνισμα. Και να μην ξεχάσει πως είναι κι αυτός παιδί. Τα προσπαθώ και τα δύο».
- Ο κόσμος αλλάζει. Στα παιδιά σας διηγείστε πάντα τα ίδια παραμύθια;
«Επινοώ καινούρια κάθε βράδυ. Βέβαια, υπάρχουν κάποια σουξέ που τα ζητούν πάντα».
- Πείτε μου μια ερώτησή τους που δεν ξέρατε να απαντήσετε.
«"Πού ήμουν πριν γίνω;" με ρώτησε τις προάλλες η δεύτερή μου κόρη, δυόμισι χρονών. Τα αναπάντητα ερωτήματα της ανθρωπότητας έρχονται στο στόμα των παιδιών πολύ νωρίς. Και συντροφεύουν τους σοφούς μέχρι το τέλος».
- Σκέφτεστε πως, όταν μεγαλώσουν, ίσως αγνοούν τι ήταν το cd; Πώς θ' ανακαλύπτουν, λέτε, τότε, οι νέοι τους καλλιτέχνες που δεν εμφανίζονται στην τηλεόραση, που ούτε καν φωτογραφίζονται για τα εξώφυλλα των δίσκων τους, όπως εσείς;
«Δυστυχώς, δεν θα αγνοούν το cd. Εχω πολλά στο σπίτι και δεν σκοπεύω να τα πετάξω, παρ' όλο που σαν φορέα ήχου δεν τα συμπάθησα ποτέ. Η μουσική είναι άυλη τέχνη. Σχετικά πρόσφατα κλείστηκε σε υλικούς φορείς, λόγω της τεχνολογικής προόδου. Δεν είναι στη φύση της να αποθηκεύεται σε δισκία. Με τη διαδικτυακή της υπόσταση, πιθανόν να επιστρέφει, κατά κάποιον τρόπο, στον άυλο κόσμο όπου πάντα βρισκόταν. Οσο για τους μελλοντικούς "εναλλακτικούς" καλλιτέχνες, θα βρουν τον τρόπο να επικοινωνήσουν. Και τους παρακαλώ να έρθουν σύντομα. Γιατί οι παλιοί δε λεν να φύγουν και οι νέοι δεν έρχονται. Πώς να παλιώσει η γενιά μου;»

Πηγή: Εφημερίδα Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία