Μιλάμε για διοικητική μεταρρύθμιση ή κάνουμε και κάτι;
Πως νοείται ή κινητικότητα στο δημόσιο; Ως ακινησία; Ως κουβέντα να γίνεται ή ως πράξη; Γιατί ένα χρόνο τώρα ακούμε ότι η λύση δεν είναι οι απολύσεις αλλά η κινητικότητα, μόνο που δεν τη βλέπουμε ούτε ως σκιά. Χιλιάδες μαθητές δεν ολοκλήρωσαν νόμιμα τους φετινούς κύκλους σπουδών τους γιατί έλλειπαν οι καθηγητές. Που όμως υπάρχουν, αλλά είναι αλλού τοποθετημένοι (εκεί που πλεονάζουν) και αφού απαγορεύονται ακόμα οι μετατάξεις δεν μπορεί το Υπουργείο Παιδείας να τους διαθέσει στα σχολεία, εκεί δηλαδή από που χρειάζονται. Ο υπουργός ομιλεί για ορθολογική κατανομή προσωπικού, αλλά στο δημόσιο δεν έχει γίνει καμιά αλλαγή, μετακίνηση, μετατόπιση, ανακατανομή κλπ. Δεν διαβάσαμε ούτε ακούσαμε ότι καταργήθηκε ή μεταρρυθμίστηκε κάποια δομή. Αντιθέτως ακούμε για την ανάγκη νέων διοικητικών δομών που θα κάνουν το έργο της κυβέρνησης πιο παραγωγικό και αν δεν ήταν η τρόικα να καιροφυλακτεί θα είχαμε και νέους «παραγωγικούς» διορισμούς. Όσο το δημόσιο δεν περιορίζεται και η δουλειά του δεν εντατικοποιείται, νέοι φόροι και νέες μειώσεις μισθών θα επιβάλλονται. Ο πολίτης πρέπει να καταλάβει ότι πληρώνει αυτόν τον ανορθολογισμό. (Leo)
Κέντρο Πολιτικού Προβληματισμού «Μιχάλης Παπαγιαννάκης»
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Το Κέντρο Πολιτικού Προβληματισμού «Μιχάλης Παπαγιαννάκης» οργάνωσε την Τρίτη 2 Απριλίου τη δημόσια συζήτηση «Πέρα από το μικρό ή μεγάλο κράτος: μεταρρυθμίσεις για μια αδέσμευτη και κοινωνικά αποτελεσματική δημόσια διοίκηση», στο πλαίσιο μιας σειράς εκδηλώσεων γύρω από τις κομβικές μεταρρυθμίσεις που έχει σήμερα ανάγκη η χώρα μας.
Η μεταρρύθμιση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης βρίσκεται στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου και της πολιτικής αντιπαράθεσης. Επιχειρήθηκε λοιπόν να τεθούν ορισμένα κρίσιμα ερωτήματα και να ανιχνευθούν οι ανάλογες απαντήσεις.
Πώς παράγεται, αναπαράγεται, αλλά και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορεί να αρθεί η εξάρτηση της δημόσιας διοίκησης από την εκάστοτε πολιτική εξουσία; Πώς μπορούμε να υπερβούμε το δίλημμα «μικρό ή μεγάλο κράτος»; Πώς μπορεί η μεταρρύθμιση του κράτους να αποτελέσει πυλώνα ενός εθνικού σχεδίου εξόδου από την κρίση; Πώς μπορούμε να περάσουμε από ένα κράτος δυσκίνητο και αναποτελεσματικό, πελατειακό και ανορθολογικό, σε μια ορθολογική πολιτική διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού; Υπό ποιες προϋποθέσεις η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων μπορεί να γίνει αποτελεσματικό εργαλείο αξιοκρατίας και ενίσχυσης της αποδοτικότητας του ανθρώπινου δυναμικού; Πώς μπορούμε να κατοχυρώσουμε μια υψηλού επιπέδου διοικητική ελίτ στην Ελλάδα; Και τέλος, τι δείχνει η εμπειρία της μεταρρύθμισης της δημόσιας διοίκησης και του κράτους στις χώρες της Νότιας Ευρώπης;
Όπως εισαγωγικά τόνισε ο συντονιστής της συζήτησης, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Παντείου Πανεπιστημίου Γιάννης Βούλγαρης, η δημόσια διοίκηση είναι ταυτισμένη για την κοινή γνώμη με την αναποτελεσματικότητα. Αναποτελεσματικότητα που έχει ταξικό πρόσημο, καθώς την πληρώνουν κυρίως τα φτωχότερα στρώματα, που έχουν ανάγκη όχι απλώς ένα κράτος πρόνοιας αλλά ένα κράτος αποτελεσματικό. Συνεπώς, η μεταρρύθμιση του κράτους είναι πρόβλημα εθνικό, ταξικό, και πρόβλημα για την Αριστερά από τη σκοπιά των αδύνατων. Απαιτείται μια θεσμική μεταρρύθμιση με κοινωνικό περιεχόμενο, που να συνιστά και μια κοινωνική συμφωνία που θα συμπεριλάβει και τους ίδιους τους δημοσίους υπαλλήλους, ώστε να υπερβούμε τη συζήτηση περί μνημονίου και να επεξεργαστούμε τις γραμμές ενός εθνικού σχεδίου εξόδου από την κρίση.
Ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Αντώνης Μανιτάκης υπογράμμισε την ανάγκη αλλαγής παραδείγματος, με το πέρασμα από την ποσοτική στην ποιοτική προσέγγιση της μεταρρύθμισης κράτους και δημόσιας διοίκησης. Τόνισε ότι οι υπερδιογκωμένες, ανορθολογικές και πελατειακές δομές του κράτους μετασχηματίζονται με βάση αξιολογικά κριτήρια, και έτσι θωρακίζονται απέναντι σε πολιτικές πιέσεις. Επιπλέον, υποστήριξε ότι η δημόσια συζήτηση πρέπει να απεγκλωβιστεί από ιδεολογικά φορτισμένα και θεσμικά στείρα διλήμματα περί απολύσεων ή μη, δίνοντας έμφαση στην ορθολογική κατανομή του ανθρώπινου δυναμικού του δημοσίου, με συνεχή αξιολόγηση της απόδοσης, κινητοποίηση των άξιων υπαλλήλων, σε συνθήκες νηφαλιότητας και συναίνεσης που απαιτούνται για την ευόδωση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων.
Η γενική γραμματέας του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης Άννα Αναγνωστοπούλου, ξεκινώντας από την προσωπική της εμπειρία στη δημόσια διοίκηση, επέμεινε στην ανάγκη απελευθέρωσης της διοίκησης από την παραλυτική εξάρτηση από την εκάστοτε πολιτική εξουσία, με παρεμβάσεις όπως ο περιορισμός πολιτικών θέσεων. Επίσης υπογράμμισε τη σημασία της αλλαγής κουλτούρας στη δημόσια διοίκηση, με κύριο μοχλό την εκπαίδευση, την επιμόρφωση και τη δια βίου μάθηση, καθώς και την ανάγκη προώθησης μιας διοικητικής ελίτ, βασισμένης στους αποφοίτους της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης αλλά και σε άλλες κατηγορίες στελεχών της διοίκησης με εξειδικευμένες γνώσεις και επιτελικές ικανότητες.
Ο δήμαρχος Αθηναίων Γιώργος Καμίνης, αναφερόμενος και στην προηγούμενη εμπειρία του ως Συνήγορος του Πολίτη, σημείωσε ότι οι πολιτικές εξαρτήσεις της διοίκησης είναι πολλαπλές και αμφίπλευρες, και από την πολιτική ηγεσία αλλά και από την κομματικοποιημένη συνδικαλιστική δράση. Πρόσθεσε ότι η πολιτική ηγεσία κατά κανόνα δεν εμπιστεύεται τη διοίκηση στη χάραξη πολιτικής, με αποτέλεσμα να υπονομεύεται και η αναγκαία θεσμική συνέχεια. Τόνισε τη σημασία της αξιολόγησης του ανθρώπινου δυναμικού, με διαδικασίες ουσιαστικές και όχι φορμαλιστικές (ανοιχτές και δημόσιες διαδικασίες κρίσης και όχι απλώς μοριοδότηση), ενώ συνηγόρησε στην αναγκαιότητα της κινητικότητας των υπαλλήλων, καθώς ο κανόνας σήμερα είναι η πλήρης και παραλυτική ακινησία.
Ο πρώην υφυπουργός Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης Σταύρος Μπένος συνηγόρησε στην ανάγκη ριζικής μεταρρύθμισης του κράτους ως προαπαιτούμενο κάθε μεγάλη τομής στη δημόσια πολιτική. Μείζων στόχος είναι η διοίκηση να μπορεί επιτέλους να καταγράφει τις εισροές και εκροές της, να βάζει στόχους και να μετρά τα αποτελέσματα της δράσης της. Ταυτόχρονα, έδωσε έμφαση σε τρεις βασικούς πυλώνες της κρατικής μηχανής: το ανθρώπινο δυναμικό, που πρέπει να λειτουργεί με όρους απλής και αποτελεσματικής κινητικότητας, τις διαδικασίες, που με τη συνδρομή της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης πρέπει να διευκολύνουν την καθημερινότητα του πολίτη, και τον έλεγχο της ροής του χρήματος, ώστε να αντιμετωπιστούν παθογένειες που αφορούν και τη διοικητική πρακτική αλλά και μεγάλα προβλήματα όπως η φοροδιαφυγή.
Τέλος, ο καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών Δημήτρης Α. Σωτηρόπουλος, σε μια συγκριτική οπτική, παρουσίασε τα σημεία στα οποία η Ελλάδα παρακολουθεί τις διεθνείς τάσεις όσον αφορά τη δημόσια διοίκηση (οικονομίες κλίμακας, σύνδεση αμοιβής με απόδοση) και τα σημεία στα οποία υπολείπεται (νομική αλλά όχι έμπρακτη υλοποίηση μεταρρυθμίσεων). Τόνισε την ανάγκη η Ελλάδα να κινηθεί πέρα από το γραφειοκρατικό μοντέλο αλλά και το Νέο Δημόσιο Μάνατζμεντ, να προχωρήσει σε δημοσιονομικές προσαρμογές με συναίνεση αλλά όχι σε βάρος της αποτελεσματικότητας, στην ενίσχυση της κινητικότητας και της παραγωγικότητας των υπαλλήλων, με αξιολόγηση, ανανέωση της διοικητικής κουλτούρας και ενδυνάμωση του επιτελικού ρόλου του κράτους.
