Ο ρεαλισμός κόντρα στα στερεότυπα
Του Σπύρου Λυκούδη, Έθνος, 6.4.13
Ας δούμε τις σχέσεις Ελλάδας - Τουρκίας σαν ένα τετράγωνο. Κυπριακό, Αιγαίο, ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και μειονότητες αποτελούν τις τέσσερις πλευρές του. Οι σχέσεις ωστόσο των δύο χωρών δεν επηρεάζονται μόνον από τις εξελίξεις αυτών των ζητημάτων, που διατρέχουν συγχρόνως τις πλευρές του τετραγώνου, αλλά και από την ιδεολογική ύλη στον εσωτερικό χώρο του τετραγώνου. Η οποία δεν καθορίζεται μόνον από τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των δύο χωρών, αλλά και από τα συναισθήματα και τις ιδεοληψίες που καλλιεργούν ο λαϊκισμός και ο εθνικισμός για εσωτερική κατανάλωση. Οπου επικράτησε ο ρεαλισμός του εθνικού συμφέροντος έναντι του κυνισμού των «εθνικών» στερεοτύπων, όποτε το εθνικό όφελος εξετάστηκε σε βάθος χρόνου και προκρίθηκαν πολιτικές ειρήνης έναντι πρόσκαιρων ικανοποιήσεων των «εθνικών» ακροατηρίων, οι σχέσεις μας με την Τουρκία βελτιώθηκαν. Η πολιτική μας για τη μειονότητα στη Θράκη και η ένθερμη υποστήριξη της ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ αποτελούν δυο αδιάψευστα παραδείγματα. Οι εξελίξεις της τελευταίας τριετίας στην ανατολική Μεσόγειο (Παλαιστινιακό, Συρία, Ιράν), η αμφιλεγόμενη πορεία εκδημοκρατισμού της ονομαζόμενης Αραβικής Ανοιξης, η οικονομική κρίση στην Ελλάδα και την Κύπρο, ακόμη και η διαπίστωση εκμεταλλεύσιμων ενεργειακών κοιτασμάτων στη θαλάσσια αυτή περιοχή, πολλαπλασιάζουν τους κινδύνους αποσταθεροποίησης στη γειτονιά μας.
Ο ρόλος της Τουρκίας την τελευταία περίοδο εμφανίζεται αναβαθμισμένος. Η δεύτερη έκκληση παύσης πυρός στο Κουρδικό, η συγνώμη Νετανιάχου κατά την επίσκεψη Ομπάμα στο Ισραήλ, αλλά και η υπενθύμιση των Ρώσων στους Κυπρίους περί τουρκικής και τουρκοκυπριακής αμφισβήτησης της κυριότητας των υδρογονανθράκων είναι τα πιο πρόσφατα σημάδια αυτής της εξέλιξης.
Ακολούθησε η επίσημη πρόταση Νταβούτογλου για το Κυπριακό.
Η τουρκική ηγεσία δείχνει να προκρίνει ευρωπαϊκή προοπτική για τους Τουρκοκύπριους, αναφερόμενη και με όρους διχοτόμησης. Παραμένει δε απολύτως μετέωρη και ασαφής η απάντηση της Τουρκίας στο δίλημμα «ευρωπαϊκός ορίζοντας ή χώρα-πρότυπο για τον μουσουλμανικό κόσμο». Εκτιμώ ότι πολύ σύντομα το ερώτημα θα απαντηθεί. Και η απάντησή του θα επανακαθορίσει τη δυναμική και το πλαίσιο των σχέσεων Τουρκίας, ΕΕ και Ελλάδας. Εμείς τώρα, Ελληνες και Ελληνοκύπριοι, θα επιλέξουμε αν θα αντιληφθούμε αυτήν την πρόταση με προχειρότητα ή, αν θα αποτιμήσουμε το εμβαδόν του με ψύχραιμους πολιτικούς όρους μακροπρόθεσμου εθνικού συμφέροντος. Και, επιτέλους, ας αναγνωρίσουμε ότι, όπως η οικονομική πολιτική έχει και λογιστική διάσταση, η οποία εκδικείται αν παρακαμφθεί, έτσι και η εξωτερική πολιτική, δεν εκπονείται με κραυγές και κορώνες σύντομης ημερομηνίας λήξης αλλά με όρους τετράγωνης λογικής και ρεαλισμού.
Ο Σπύρος Λυκούδης είναι γραμματέας της Δημοκρατικής Αριστεράς και βουλευτής Επικρατείας
