"ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ ΕΝΟΣ ΚΑΤΩΤΕΡΟΥ ΘΕΟΥ"
του Λεωνίδα Καστανά
Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστώ ότι τόσο ο κ. Υπουργός όσο και οι προσφάτως ορκισθέντες υφυπουργοί του αγνοούν την δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση. Η πρόσφατη αποσπασματική επέμβαση με την κατάργηση του τομέα Υγείας και Πρόνοιας των ΕΠΑΛ το αποδεικνύει. Και τούτο γιατί ο τομέας αυτός ήταν ο δημοφιλέστερος στους μαθητές και κυρίως στις μαθήτριες που επιλέγουν τα ΕΠΑΛ. Οι απόφοιτοι έβρισκαν πολύ πιο εύκολα δουλειά ακόμα και σ αυτήν την άνυδρη, για την αγορά εργασίας, εποχή. Γιατί όπως και να το κάνουμε οι άνθρωποι γεννούν ακόμα παιδιά και χρειάζονται βρεφοκόμους, αρρωσταίνουν και χρειάζονται νοσηλευτές. Τα παιδιά αυτά είναι και οι καλύτεροι μαθητές των ΕΠΑΛ και οι επιδόσεις τους στις Ειδικές Πανελλαδικές Εξετάσεις το αποδεικνύουν. Αν θέλετε, είναι και τα πλέον εξευγενισμένα από όσα φοιτούν σε αυτά τα σχολεία.
Η ζήτηση φαίνεται και από το γεγονός ότι πολλοί απόφοιτοι γενικών λυκείων που αποτυγχάνουν στις πανελλαδικές εξετάσεις επιλέγουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε αυτόν το τομέα των ΕΠΑΛ ή σε αντίστοιχα ιδιωτικά ΙΕΚ τα οποία κάνουν ήδη «χρυσές δουλειές».
Το επιχείρημα ότι "Παράλληλα, το ίδιο αντικείμενο σπουδών προσφέρεται σε άλλες βαθμίδες της Δημόσιας Εκπαίδευσης (Δημόσια ΙΕΚ & ΤΕΙ),με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στον επαγγελματικό προσανατολισμό και στην αγορά εργασίας", είναι παντελώς ανίσχυρο. Και τούτο, γιατί κάτι τέτοιο ισχύει για όλες τις ειδικότητες ( Μηχανολόγοι, Ηλεκτρολόγοι κλπ). Τι θα κάνουμε λοιπόν; Θα καταργήσουμε τα επαγγελματικά λύκεια; Στην Ευρώπη το 70% των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης φοιτούν σε τέτοια λύκεια. Στην Ελλάδα μόνο το 30%. Η φούσκα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας βρίσκεται παντού.
Τα ΕΠΑΛ δεν είναι ΙΕΚ. Τα ΕΠΑΛ δίνουν Απολυτήριο Λυκείου και Πτυχίο Ειδικότητας. Απευθύνονται σε μαθητές και μαθήτριες που είτε δεν μπορούν, είτε δεν θέλουν να εμπλακούν με τα γενικά Λύκεια και τα Πανεπιστήμια. Που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν φροντιστήρια. Που είναι «παιδιά ενός κατώτερου θεού» αλλά έχουν το δικαίωμα μάθουν κάτι και να δουλέψουν άμεσα. Γιατί έχουν ανάγκη. Στα ΙΕΚ μπορεί να φοιτήσει και ένας απόφοιτος ΑΕΙ ο οποίος αποφάσισε σε ανύποπτο χρόνο να αποκτήσει συγκεκριμένα επαγγελματικά προσόντα σε αντικείμενο διαφορετικό από τις ακαδημαϊκές σπουδές του. Απευθύνονται σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Ανήκει στη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση διαθέτει ειδικότητες που ανήκουν στο χώρο της Υγείας. Συνεπώς το να επικαλείται το υπουργείο συγκριτικές μελέτες ευρωπαϊκών προγραμμάτων είναι ψευδές.
Το γεγονός ότι η επαγγελματική εκπαίδευση στην Ελλάδα χωλαίνει δεν είναι δικαιολογία για να καταργηθεί ο πιο αξιόλογος και δημοφιλής τομέας της. Αντιθέτως, είναι λόγος για να μεταρρυθμιστεί μετά από σοβαρές μελέτες και δημόσιο διάλογο. Γιατί στη χώρα αυτή είναι φανερό ότι δεν χρειαζόμαστε άλλους γιατρούς, φυσικούς ή αρχιτέκτονες, αλλά τεχνολόγους και τεχνικούς βοηθούς μεσαίων προσόντων, επαγγελματίες, που θα βγουν άμεσα στην αγορά εργασίας και θα παράγουν αγαθά ή θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αναβαθμίσεις περιμέναμε και όχι καταργήσεις.
Το Υπουργείο κατέληξε στην παράλογη αυτή απόφαση, γιατί ήθελε να απολύσει κάποιους εργαζόμενους στο Δημόσιο. Κατήργησε το συγκεκριμένο Τομέα με τη σκέψη ότι οι εργαζόμενοι σ’ αυτόν είναι ευκολότερο να απορροφηθούν σε άλλες υπηρεσίες ή στην αγορά εργασίας. Αλλά αγνόησε παντελώς τους μαθητές και μάλιστα τους οικονομικά ασθενέστερους. Κάποιοι υποψιάζονται και δώρο προς την Ιδιωτική μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση. Πολύ πιθανό.
Το Δημόσιο, όπως προσλαμβάνει έτσι μπορεί και να απολύει όσους δεν χρειάζεται. Οι απολύσεις, όπως και οι προσλήψεις, πρέπει να είναι αποτέλεσμα ενός ευρύτερου σχεδιασμού, ενός μακρόπνοου προγράμματος, όπως αρμόζει σε μια σύγχρονη και ευρωπαϊκή χώρα. Επειδή όμως εδώ και τρία χρόνια όλες οι κυβερνήσεις αρνιόντουσαν να δουν την αναδιάρθρωση του κράτους ορθολογικά, σήμερα που έφτασε ο κόμπος στο χτένι, οι κυβερνώντες καταφεύγουν σε κινήσεις πανικού χωρίς κανένα σχέδιο. Αρνούνται να εφαρμόσουν κάποια στοιχειώδη αξιολόγηση, να απολύσουν παράνομα προσληφθέντες ή «επίορκους», να δώσουν λύση στο πρόβλημα χιλιάδων συμβασιούχων που παραμένουν στο δημόσιο με το άθλιο σύστημα των ασφαλιστικών μέτρων. Και όλα αυτά γιατί πρέπει να επιβιώσουν οι πελάτες του παλαιού δικομματισμού. Έτσι, καταφεύγουν σε καταργήσεις χρήσιμων δομών αντί άχρηστων. Βγάζουν οριζόντια στο δρόμο χρήσιμους υπαλλήλους. Γιατί τους προκαλούν λιγότερες βλάβες σύμφωνα με τη λογική του πολιτικού κόστους.
Θά'θελα να κλείσω αυτό το σημείωμα με μια αναφορά στη ΔΗΜΑΡ, που μέχρι χτες είχε δικό της υφυπουργό στο Υπουργείο Παιδείας. Με ευθύνη των υπεύθυνων του Τομέα Παιδείας η ολοκληρωμένη πρόταση της ειδικής επιτροπής του Τομέα για το Τεχνολογικό Λύκειο, έμεινε στο συρτάρι και δεν εκτέθηκε ποτέ στο δημόσιο διάλογο, αλλά ούτε και κατατέθηκε στις σχετικές επιτροπές του Υπουργείου. Ποτέ τα μέλη του τομέα δεν πληροφορήθηκαν από τον υφυπουργό τους τα πιθανά σχέδια του υπουργείου για το νέο Λύκειο. Η ΔΗΜΑΡ αδιαφόρησε χαρακτηριστικά για το θέμα, πιθανά γιατί δεν ήθελε να επωμιστεί το πολιτικό κόστος των αλλαγών. Και ας πίεζε ασφυκτικά ο υπογράφων, ο οποίος εδώ και δύο εβδομάδες έχει εγκαταλείψει τον εν λόγω Τομέα. Η στάση αυτή είναι απότοκο της γενικότερης ελαφρότητας με την οποία το κόμμα συμμετείχε στην κυβέρνηση. Στάση καταστρεπτική τόσο γι αυτήν όσο και για τη δημόσια εκπαίδευση. Υπάρχει χρόνος να επανορθώσει, να πιέσει κεντρικά και διακομματικά για αναθεώρηση της απόφασης. Αλλά δεν θα το κάνει. Δυστυχώς.
του Λεωνίδα Καστανά
Δεν θα ήταν υπερβολή να ισχυριστώ ότι τόσο ο κ. Υπουργός όσο και οι προσφάτως ορκισθέντες υφυπουργοί του αγνοούν την δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση. Η πρόσφατη αποσπασματική επέμβαση με την κατάργηση του τομέα Υγείας και Πρόνοιας των ΕΠΑΛ το αποδεικνύει. Και τούτο γιατί ο τομέας αυτός ήταν ο δημοφιλέστερος στους μαθητές και κυρίως στις μαθήτριες που επιλέγουν τα ΕΠΑΛ. Οι απόφοιτοι έβρισκαν πολύ πιο εύκολα δουλειά ακόμα και σ αυτήν την άνυδρη, για την αγορά εργασίας, εποχή. Γιατί όπως και να το κάνουμε οι άνθρωποι γεννούν ακόμα παιδιά και χρειάζονται βρεφοκόμους, αρρωσταίνουν και χρειάζονται νοσηλευτές. Τα παιδιά αυτά είναι και οι καλύτεροι μαθητές των ΕΠΑΛ και οι επιδόσεις τους στις Ειδικές Πανελλαδικές Εξετάσεις το αποδεικνύουν. Αν θέλετε, είναι και τα πλέον εξευγενισμένα από όσα φοιτούν σε αυτά τα σχολεία.
Η ζήτηση φαίνεται και από το γεγονός ότι πολλοί απόφοιτοι γενικών λυκείων που αποτυγχάνουν στις πανελλαδικές εξετάσεις επιλέγουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε αυτόν το τομέα των ΕΠΑΛ ή σε αντίστοιχα ιδιωτικά ΙΕΚ τα οποία κάνουν ήδη «χρυσές δουλειές».
Το επιχείρημα ότι "Παράλληλα, το ίδιο αντικείμενο σπουδών προσφέρεται σε άλλες βαθμίδες της Δημόσιας Εκπαίδευσης (Δημόσια ΙΕΚ & ΤΕΙ),με αποτέλεσμα να δημιουργείται σύγχυση στον επαγγελματικό προσανατολισμό και στην αγορά εργασίας", είναι παντελώς ανίσχυρο. Και τούτο, γιατί κάτι τέτοιο ισχύει για όλες τις ειδικότητες ( Μηχανολόγοι, Ηλεκτρολόγοι κλπ). Τι θα κάνουμε λοιπόν; Θα καταργήσουμε τα επαγγελματικά λύκεια; Στην Ευρώπη το 70% των μαθητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης φοιτούν σε τέτοια λύκεια. Στην Ελλάδα μόνο το 30%. Η φούσκα της μεταπολιτευτικής Ελλάδας βρίσκεται παντού.
Τα ΕΠΑΛ δεν είναι ΙΕΚ. Τα ΕΠΑΛ δίνουν Απολυτήριο Λυκείου και Πτυχίο Ειδικότητας. Απευθύνονται σε μαθητές και μαθήτριες που είτε δεν μπορούν, είτε δεν θέλουν να εμπλακούν με τα γενικά Λύκεια και τα Πανεπιστήμια. Που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να πληρώσουν φροντιστήρια. Που είναι «παιδιά ενός κατώτερου θεού» αλλά έχουν το δικαίωμα μάθουν κάτι και να δουλέψουν άμεσα. Γιατί έχουν ανάγκη. Στα ΙΕΚ μπορεί να φοιτήσει και ένας απόφοιτος ΑΕΙ ο οποίος αποφάσισε σε ανύποπτο χρόνο να αποκτήσει συγκεκριμένα επαγγελματικά προσόντα σε αντικείμενο διαφορετικό από τις ακαδημαϊκές σπουδές του. Απευθύνονται σε ανθρώπους κάθε ηλικίας. Ανήκει στη μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, η δευτεροβάθμια επαγγελματική εκπαίδευση διαθέτει ειδικότητες που ανήκουν στο χώρο της Υγείας. Συνεπώς το να επικαλείται το υπουργείο συγκριτικές μελέτες ευρωπαϊκών προγραμμάτων είναι ψευδές.
Το γεγονός ότι η επαγγελματική εκπαίδευση στην Ελλάδα χωλαίνει δεν είναι δικαιολογία για να καταργηθεί ο πιο αξιόλογος και δημοφιλής τομέας της. Αντιθέτως, είναι λόγος για να μεταρρυθμιστεί μετά από σοβαρές μελέτες και δημόσιο διάλογο. Γιατί στη χώρα αυτή είναι φανερό ότι δεν χρειαζόμαστε άλλους γιατρούς, φυσικούς ή αρχιτέκτονες, αλλά τεχνολόγους και τεχνικούς βοηθούς μεσαίων προσόντων, επαγγελματίες, που θα βγουν άμεσα στην αγορά εργασίας και θα παράγουν αγαθά ή θα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους. Αναβαθμίσεις περιμέναμε και όχι καταργήσεις.
Το Υπουργείο κατέληξε στην παράλογη αυτή απόφαση, γιατί ήθελε να απολύσει κάποιους εργαζόμενους στο Δημόσιο. Κατήργησε το συγκεκριμένο Τομέα με τη σκέψη ότι οι εργαζόμενοι σ’ αυτόν είναι ευκολότερο να απορροφηθούν σε άλλες υπηρεσίες ή στην αγορά εργασίας. Αλλά αγνόησε παντελώς τους μαθητές και μάλιστα τους οικονομικά ασθενέστερους. Κάποιοι υποψιάζονται και δώρο προς την Ιδιωτική μεταδευτεροβάθμια εκπαίδευση. Πολύ πιθανό.
Το Δημόσιο, όπως προσλαμβάνει έτσι μπορεί και να απολύει όσους δεν χρειάζεται. Οι απολύσεις, όπως και οι προσλήψεις, πρέπει να είναι αποτέλεσμα ενός ευρύτερου σχεδιασμού, ενός μακρόπνοου προγράμματος, όπως αρμόζει σε μια σύγχρονη και ευρωπαϊκή χώρα. Επειδή όμως εδώ και τρία χρόνια όλες οι κυβερνήσεις αρνιόντουσαν να δουν την αναδιάρθρωση του κράτους ορθολογικά, σήμερα που έφτασε ο κόμπος στο χτένι, οι κυβερνώντες καταφεύγουν σε κινήσεις πανικού χωρίς κανένα σχέδιο. Αρνούνται να εφαρμόσουν κάποια στοιχειώδη αξιολόγηση, να απολύσουν παράνομα προσληφθέντες ή «επίορκους», να δώσουν λύση στο πρόβλημα χιλιάδων συμβασιούχων που παραμένουν στο δημόσιο με το άθλιο σύστημα των ασφαλιστικών μέτρων. Και όλα αυτά γιατί πρέπει να επιβιώσουν οι πελάτες του παλαιού δικομματισμού. Έτσι, καταφεύγουν σε καταργήσεις χρήσιμων δομών αντί άχρηστων. Βγάζουν οριζόντια στο δρόμο χρήσιμους υπαλλήλους. Γιατί τους προκαλούν λιγότερες βλάβες σύμφωνα με τη λογική του πολιτικού κόστους.
Θά'θελα να κλείσω αυτό το σημείωμα με μια αναφορά στη ΔΗΜΑΡ, που μέχρι χτες είχε δικό της υφυπουργό στο Υπουργείο Παιδείας. Με ευθύνη των υπεύθυνων του Τομέα Παιδείας η ολοκληρωμένη πρόταση της ειδικής επιτροπής του Τομέα για το Τεχνολογικό Λύκειο, έμεινε στο συρτάρι και δεν εκτέθηκε ποτέ στο δημόσιο διάλογο, αλλά ούτε και κατατέθηκε στις σχετικές επιτροπές του Υπουργείου. Ποτέ τα μέλη του τομέα δεν πληροφορήθηκαν από τον υφυπουργό τους τα πιθανά σχέδια του υπουργείου για το νέο Λύκειο. Η ΔΗΜΑΡ αδιαφόρησε χαρακτηριστικά για το θέμα, πιθανά γιατί δεν ήθελε να επωμιστεί το πολιτικό κόστος των αλλαγών. Και ας πίεζε ασφυκτικά ο υπογράφων, ο οποίος εδώ και δύο εβδομάδες έχει εγκαταλείψει τον εν λόγω Τομέα. Η στάση αυτή είναι απότοκο της γενικότερης ελαφρότητας με την οποία το κόμμα συμμετείχε στην κυβέρνηση. Στάση καταστρεπτική τόσο γι αυτήν όσο και για τη δημόσια εκπαίδευση. Υπάρχει χρόνος να επανορθώσει, να πιέσει κεντρικά και διακομματικά για αναθεώρηση της απόφασης. Αλλά δεν θα το κάνει. Δυστυχώς.
