του Μάνου Ματσαγγάνη*
Πολλές από τις σκέψεις μου για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα περιέχονται στο κείμενο "Από τη χρεωκοπία στην αυτογνωσία" το οποίο έχει ήδη κυκλοφορήσει στον Τομέα Παιδείας και Έρευνας - όποιος ενδιαφέρεται μπορεί εύκολα να το προμηθευτεί. Το κείμενο εκείνο γράφτηκε από τον Δαμιανό Παπαδημητρόπουλο, και συνυπογράφεται από τον Ορέστη Καλογήρου, τον Γιώργο Καρρά, τη Βάσω Κιντή, την Ελίζα Παπαδάκη και εμένα. Δεν φιλοδοξεί παρά να διαβαστεί, και να συμβάλει στη συζήτηση. Δεν συνιστά μειοψηφούσα άποψη, ούτε προτείνεται ως εναλλακτικό του σχεδίου θέσεων.
Πολλές από τις σκέψεις μου για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα περιέχονται στο κείμενο "Από τη χρεωκοπία στην αυτογνωσία" το οποίο έχει ήδη κυκλοφορήσει στον Τομέα Παιδείας και Έρευνας - όποιος ενδιαφέρεται μπορεί εύκολα να το προμηθευτεί. Το κείμενο εκείνο γράφτηκε από τον Δαμιανό Παπαδημητρόπουλο, και συνυπογράφεται από τον Ορέστη Καλογήρου, τον Γιώργο Καρρά, τη Βάσω Κιντή, την Ελίζα Παπαδάκη και εμένα. Δεν φιλοδοξεί παρά να διαβαστεί, και να συμβάλει στη συζήτηση. Δεν συνιστά μειοψηφούσα άποψη, ούτε προτείνεται ως εναλλακτικό του σχεδίου θέσεων.
Το σημείωμα αυτό αφορά το σχέδιο θέσεων.
Συμμετείχα στην επιτροπή θέσεων και κατέθεσα εκεί συγκεκριμένες παρατηρήσεις. Κάποιες από αυτές έγιναν δεκτές, κάποιες (οι περισσότερες) όχι. Δεν έχει νόημα να επανέλθω εδώ στις ενστάσεις μου μία προς μία. Θα μιλήσω γενικά.
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι το κείμενο των θέσεων δεν παρέχει μια πειστική αφήγηση για το τι σημαίνει να είσαι αριστερός σε μια ριζικά διαφορετική εποχή – και το "ριζικά διαφορετική" αυτή τη φορά δεν είναι υπερβολή.
Το βασικό πρόβλημα είναι ότι το κείμενο των θέσεων δεν παρέχει μια πειστική αφήγηση για το τι σημαίνει να είσαι αριστερός σε μια ριζικά διαφορετική εποχή – και το "ριζικά διαφορετική" αυτή τη φορά δεν είναι υπερβολή.
Ζούμε το τέλος του μεταπολιτευτικού μοντέλου, αυτό που μας έφερε στα πρόθυρα της χρεωκοπίας και στην απαξίωση της πολιτικής. Αυτό το λέμε, αλλά διστάζουμε να βγάλουμε τα ανάλογα συμπεράσματα.
Για παράδειγμα σε πολλά σημεία το σχέδιο ακολουθεί την πεπατημένη του αριστερού λαϊκισμού που απαιτεί οι κομματικές θέσεις να βρίθουν "αγωνιστικών" μεγαλοστομιών.
Για παράδειγμα σε πολλά σημεία το σχέδιο ακολουθεί την πεπατημένη του αριστερού λαϊκισμού που απαιτεί οι κομματικές θέσεις να βρίθουν "αγωνιστικών" μεγαλοστομιών.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι διατυπώσεις είναι απλώς άστοχες.
Για να περιοριστώ σε ένα θέμα που το γνωρίζω, η φράση "Η πρωτοφανής ένταση στην εκμετάλλευση της εργασίας, η αποδιάρθρωση του κοινωνικού κράτους, η περιστολή δημοκρατικών δικαιωμάτων, η επεκτεινόμενη φτώχεια, ιδίως μετά την πρόσφατη κρίση, ακόμα και στο εσωτερικό των αναπτυγμένων χωρών" μπορεί να ισχύει για την Κίνα, αλλά δεν ισχύει για τη Βραζιλία, ούτε για την Ινδία, και οπωσδήποτε όχι για την Ευρώπη.
Οι αυτοματισμοί του κοινωνικού κράτους στην Ευρώπη λειτουργούν: το μερίδιο της κοινωνικής δαπάνης στο ΑΕΠ στην ΕΕ αυξάνεται: από 27,5% το 2007 προβλέπεται να φτάσει 30,7% το 2011.
Το Ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο δεν καταρρέει.
Φυσικά, η Δημοκρατική Αριστερά δεν θα κριθεί κυρίως από τέτοιες διατυπώσεις – αν και "το ύφος είναι ήθος", και το καταγγελτικό-αποκαλυψιακό ύφος εμποδίζει την ψύχραιμη αποτίμηση θολώνει την κρίση και ευνοεί τη διολίσθηση στον αριστερό λαϊκισμό.
Φυσικά, η Δημοκρατική Αριστερά δεν θα κριθεί κυρίως από τέτοιες διατυπώσεις – αν και "το ύφος είναι ήθος", και το καταγγελτικό-αποκαλυψιακό ύφος εμποδίζει την ψύχραιμη αποτίμηση θολώνει την κρίση και ευνοεί τη διολίσθηση στον αριστερό λαϊκισμό.
Η Δημοκρατική Αριστερά θα κριθεί από το πώς τοποθετείται στο μείζον θέμα: στην αναζήτηση ενός άλλου δρόμου για τη χώρα, πέρα από την υπερχρέωση, την επιδεικτική κατανάλωση, την ιδιοποίηση δημόσιων πόρων, την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
Και εδώ, το "όχι" στο Μνημόνιο δεν φτάνει. Οι βουλευτές μας ψήφισαν "κατά" τον περασμένο Μάιο.
Θα το έκαναν εάν το θέμα κρινόταν από τη ψήφο τους;
Εάν όχι, θα είχαμε γίνει συνένοχοι της χρεωκοπίας. Εάν ναι, δεν είμαστε ειλικρινείς. Υπάρχει λύση εναλλακτική του Μνημονίου;
Φοβάμαι πως όχι – τουλάχιστον προς το παρόν.
Η δική μας δουλειά είναι να ψάξουμε να τη βρούμε, μαζί με όσους άλλους ενδιαφέρονται, σε όποιον πολιτικό χώρο και αν βρίσκονται αυτοί.
Αυτό σημαίνει περισσότερη δουλειά και τολμηρότερες επεξεργασίες.
Σημαίνει να είμαστε παρόντες και να συμμετέχουμε μαχητικά στην καθημερινή μάχη των ιδεών για όλα τα θέματα - μικρά και μεγάλα (θα έλεγα κυρίως στα μικρά). Έτσι και μόνο έτσι ωριμάζουν οι πολυπόθητες συγκλίσεις ευρύτερων δυνάμεων που λέει το σχέδιο θέσεων, όχι με μανούβρες κορυφής.
Νομίζω ότι το κύριο χαρακτηριστικό πολλών από όσους πλαισίωσαν τη Δημοκρατική Αριστερά, έχοντας μείνει επί μακρόν εκτός πολιτικής, είναι η ανυπομονησία.
Νομίζω ότι το κύριο χαρακτηριστικό πολλών από όσους πλαισίωσαν τη Δημοκρατική Αριστερά, έχοντας μείνει επί μακρόν εκτός πολιτικής, είναι η ανυπομονησία.
Με την αριστερή κουλτούρα της μεταπολίτευσης, με τα στερεότυπά της, εν τέλει με τον λαϊκισμό της.
Με την απροθυμία της να αναγνωρίσει τις δικές της ευθύνες για τη σημερινή κρίση.
Για την παρακμή – και με δική της συμμετοχή – της δημόσιας εκπαίδευσης, του συστήματος υγείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης, των δημόσιων επιχειρήσεων, των αγροτικών συνεταιρισμών κ.ά. (δηλ. ενός μετά τον άλλον όλων των ακρογωνιαίων λίθων της προγραμματικής πρότασης όλων των συνιστωσών της, από το ΠΑΣΟΚ έως το ΚΚΕ μ-λ).
Πλέον αυτή την ανυπομονησία έχουν αρχίσει να συμμερίζονται ευρύτατα τμήματα της κοινής γνώμης, δίνοντάς της μια χροιά απέχθειας είτε για την αριστερή κουλτούρα της μεταπολίτευσης είτε για την πολιτική γενικώς. Σε ό,τι με αφορά, η ανυπομονησία με την αριστερή κουλτούρα της μεταπολίτευσης συνδυάζεται με την αγωνία να διασώσουμε από το ναυάγιό της τις αξίες της αριστεράς: την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη.
Πλέον αυτή την ανυπομονησία έχουν αρχίσει να συμμερίζονται ευρύτατα τμήματα της κοινής γνώμης, δίνοντάς της μια χροιά απέχθειας είτε για την αριστερή κουλτούρα της μεταπολίτευσης είτε για την πολιτική γενικώς. Σε ό,τι με αφορά, η ανυπομονησία με την αριστερή κουλτούρα της μεταπολίτευσης συνδυάζεται με την αγωνία να διασώσουμε από το ναυάγιό της τις αξίες της αριστεράς: την ισότητα, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη.
Με άλλα λόγια, συνδυάζεται με την πεποίθηση ότι ένας καλύτερος τρόπος είναι εφικτός να είναι κανείς αριστερός, και ότι η Δημοκρατική Αριστερά μπορεί να τον εκφράσει.
Αυτό μπορεί να ακούγεται ανώδυνο, αλλά δεν είναι.
Έχει σημαντικές συνέπειες στην καθημερινή συμπεριφορά μας στους μαζικούς χώρους όπου έχουμε κάποια επιρροή.
Σημαίνει ότι οι δυνάμεις μας θα πρέπει να αρνούνται πεισματικά να συνταχθούν με την πεπατημένη της απόλυτης προτεραιότητας στο στενό συμφέρον των συναδέλφων τους (των πανεπιστημιακών, των γιατρών, των φαρμακοποιών κ.ά.), και να προσπαθούν να εκφράσουν το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον – ακόμη και όταν κάτι τέτοιο συνεπάγεται συνδικαλιστικές απώλειες.
Εγώ πιστεύω ότι εάν έχουμε κάτι να προσφέρουμε, αυτό είναι να χαράσσουμε μια πολιτική υγείας με γνώμονα τα συμφέροντα των ασθενών (όχι των γιατρών), μια πολιτική για τις συγκοινωνίες με γνώμονα τα συμφέροντα των επιβατών (όχι των οδηγών), μια εκπαιδευτική πολιτική με γνώμονα τα συμφέροντα όσων μαθητών και φοιτητών ενδιαφέρονται για τις σπουδές τους (όχι των καθηγητών).
Το άλλο (λιγότερο ή περισσότερο ακραίες εκδηλώσεις κοινωνικού εγωισμού με προσχηματική αναφορά το δημόσιο σύστημα υγείας, τις δημόσιες συγκοινωνίες, το δημόσιο πανεπιστήμιο κτλ.) το κάνουν άλλοι πολύ καλύτερα από εμάς.
Το θέμα δεν είναι αν πρέπει να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο.
Εγώ πιστεύω ότι εάν έχουμε κάτι να προσφέρουμε, αυτό είναι να χαράσσουμε μια πολιτική υγείας με γνώμονα τα συμφέροντα των ασθενών (όχι των γιατρών), μια πολιτική για τις συγκοινωνίες με γνώμονα τα συμφέροντα των επιβατών (όχι των οδηγών), μια εκπαιδευτική πολιτική με γνώμονα τα συμφέροντα όσων μαθητών και φοιτητών ενδιαφέρονται για τις σπουδές τους (όχι των καθηγητών).
Το άλλο (λιγότερο ή περισσότερο ακραίες εκδηλώσεις κοινωνικού εγωισμού με προσχηματική αναφορά το δημόσιο σύστημα υγείας, τις δημόσιες συγκοινωνίες, το δημόσιο πανεπιστήμιο κτλ.) το κάνουν άλλοι πολύ καλύτερα από εμάς.
Το θέμα δεν είναι αν πρέπει να βλέπουμε το ποτήρι μισογεμάτο ή μισοάδειο.
Προσπαθούμε να απομακρυνθούμε από την όχθη του αριστερού λαϊκισμού - και πράττουμε άριστα.
Διστάζουμε όμως να το πάρουμε απόφαση ότι πρέπει να κολυμπήσουμε μέχρι την άλλη όχθη - και αυτό είναι επικίνδυνο.
Ο προφανής κίνδυνος είναι να παρασυρθούμε από το ρεύμα.
Πιστεύω ότι η μετεξέλιξη της Δημοκρατικής Αριστεράς σε μια καθωσπρέπει εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ είναι εντελώς αδιέξοδη: ακριβώς όσο αδιέξοδη ήταν η μετεξέλιξη του ΣΥΝ σε μια καθωσπρέπει εκδοχή του ΚΚΕ πριν 20 χρόνια.
Πιστεύω ότι η μετεξέλιξη της Δημοκρατικής Αριστεράς σε μια καθωσπρέπει εκδοχή του ΣΥΡΙΖΑ είναι εντελώς αδιέξοδη: ακριβώς όσο αδιέξοδη ήταν η μετεξέλιξη του ΣΥΝ σε μια καθωσπρέπει εκδοχή του ΚΚΕ πριν 20 χρόνια.
Κανείς δεν αντέχει άλλα 20 χαμένα χρόνια – ούτε η χώρα ούτε εμείς προσωπικά.
Με αυτές τις επιφυλάξεις, υπερψηφίζω το Σχέδιο Θέσεων για το 1ο συνέδριο της ΔΗΜ.ΑΡ.
*κείμενο από τον προσυνεδριακό διάλογο της Δημοκρατικής Αριστεράς
Με αυτές τις επιφυλάξεις, υπερψηφίζω το Σχέδιο Θέσεων για το 1ο συνέδριο της ΔΗΜ.ΑΡ.
*κείμενο από τον προσυνεδριακό διάλογο της Δημοκρατικής Αριστεράς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου