Πως δενόταν τ’ ατσάλι στους 70 βαθμούς Κελσίου

Πως δενόταν τ’ ατσάλι στους 70 βαθμούς Κελσίου

Της Ντίνας Δασκαλοπούλου

Για τους περισσότερους από εμάς, η Ελληνική Χαλυβουργία δεν είναι παρά ένα ρυπαρό εργοστάσιο στο δρόμο για την Κόρινθο. Περνώντας μπροστά του, σπάνια υποψιαζόμαστε ότι εκεί δουλεύουν άνθρωποι. Με όνειρα και ευαισθησίες, με παιδιά και εγγόνια, με φιλότιμο και αξιοπρέπεια. Δυστυχώς, το ίδιο φαίνεται ότι σκέφθηκε και η διεύθυνση, που πριν από εβδομάδες αποφάσισε να αρχίσει τις απολύσεις και τις μειώσεις μισθών. οι εργαζόμενοι που τόσα χρόνια πάλευαν με τη φωτιά και συχνά το πλήρωναν βαριά, αντέδρασαν, απαιτώντας το δίκιο τους. Το ξέρουμε, τέτοια λάθη διαχείρισης συμβαίνουν και στις καλύτερες οικογένειες, αλλά εδώ, τουλάχιστον, οι εργαζόμενοι αντέδρασαν συλλογικά, αλληλέγγυα και με πείσμα. Ατσάλινο, φυσικά.

Ο αγώνας γίνεται για τα παιδιά. Όχι μόνο των απεργών, τα οποία συμπαρίστανται (επάνω) με τον πιο γλυκό τρόπο, αλλά και για την επόμενη γενιά εργαζομένων στην επιχείρηση. Πολλοί από τους απεργούς έχουν ζήσει μια ζωή εδώ μέσα και απορούν πως γίνεται να μειώνονται οι μισθοί τους και να πολύονται την ώρα που η επιχείρηση παίρνει μεγάλες παραγγελίες.

Η Ρόζα Λούξεμπουργκ και το Ρούπελ διασταυρώνονται στο κεφάλι μου. Πάνω από το Θριάσιο βαραίνει μια μολυβένια μέρα. Στα αριστερά η θάλασσα ακίνητη και δεξιά οι παγωμένες τσιμινιέρες του εργοστασίου. Το Ρούπελ είναι το μεγαλύτερο οχυρό των ελληνοβουλγαρικών συνόρων, με καταφύγια κοντά στα δυο χιλιόμετρα και στοές που ξεπερνούν τα 4.000 μέτρα. Τον Απρίλη του ’41 επί τέσσερα μερόνυχτα οι Γερμανοί βομβάρδιζαν το Ρούπελ, ζητώντας τη συνθηκολόγησή του. «Τα οχυρά δεν παραδίδονται, καταλαμβάνονται», αντέταξαν οι φαντάροι· 44 έπεσαν νεκροί και άλλοι 152 τραυματίστηκαν, υπερασπιζόμενοι το οχυρό μέχρι τη συνθηκολόγηση της Ελλάδας και την αναπόφευκτη παράδοσή του. Το Ρούπελ χτίστηκε με σίδηρο της νεαρής τότε Ελληνικής Χαλυβουργίας.Κι εγώ οδηγώ προς τον Ασπρόπυργο, αναζητώντας το οχυρό των χαλυβουργών.

«Μέσα από τον άνεμο και την καταιγίδα, από τη λάμψη της μαζικής απεργίας και της σύγκρουσης στους δρόμους, ο προλετάριος μεταμορφώνεται από έναν πάτερ-φαμίλια, που το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι το πώς θα εξοφλήσει το δάνειο, σ’ έναν «ρομαντικό επαναστάτη»…», έλεγε η Ρόζα. Αναρωτιέμαι αν αυτό ισχύει και για τους 400 εργάτες που θα συναντήσω. Στην 24η μέρα απεργίας σήμερα και για τις εφημερίδες και τα ΜΜΕ της χώρας δεν περίσσεψε μια λέξη. Είναι η πρώτη απεργία διαρκείας της εποχής του Μνημονίου, όμως τα κανάλια και οι περισσότερες εφημερίδες ζουν το μήνα του μέλιτος με την κυβέρνηση Παπαδήμου και τα ποσοστά αποδοχής του. «Ποτέ μην αφήνεις την αλήθεια να σου χαλάσει μια καλή ιστορία», λέει ένα παλιό αμερικάνικο δημοσιογραφικό ρητό. Κι οι χαλυβουργοί μάλλον θα τάραζαν την τηλεοπτική ευωχία.

«Για μας η απόλυση ήταν αιτία πολέμου. Και σ’ αυτόν απαντάς μόνο με αλληλεγγύη. Το πρώτο που σκέφτηκα ήταν τα παιδιά μου. Και μετά την τάξη μου. Αν περνούσε το πλάνο του Μάνεση σ’ εμάς, θα εφαρμοζόταν σε όλα τα εργοστάσια της περιοχής. Τέτοια προδοσία δεν θα την επέτρεπα ποτέ στον εαυτό μου.» Νάσος Παυλάκης

«Τα παιδιά μας είναι περίφανα γιατί οι πατεράδες τους δεν έσκυψαν το κεφάλι. Η εργοδοσία νόμιζε πως θα κάνουμε πίσω γιατί θα φοβηθούμε.Όμως τα βγάζουμε μια χαρά πέρα χάρη στην αλληλεγγύη του ελληνικού λαού. Και τα παιδιά μας παίρνουν καλύτερο μάθημα βλέποντας τον κόσμο που έρχεται για να στηρίξει τον αγώνα.» Μαρία

Στην εταιρεία για την οποία εργάζονται δεν συνέβη κάτι πρωτόφαντο για την Ελλάδα της ύφεσης: το αφεντικό τους βλέπει τα κέρδη του να μειώνονται λόγω της κρίσης και καλεί τους εργαζόμενους να συναινέσουν σε ένα μπίζνες-πλαν «για τον εξορθολογισμό και την επιβίωση της εταιρείας». Το μπίζνες-πλαν προέβλεπε ό,τι σχεδιάζει κάθε μάνατζερ που σέβεται τον εαυτό του: απολύσεις και περικοπές μισθών μέχρι 40%.Τα στελέχη της εταιρείας έλεγαν στους χαλυβουργούς ό,τι λέει κάθε στέλεχος που σέβεται τον εαυτό του: το αφεντικό μας είναι καλό, αλλά φτωχό. Να βάλουμε πλάτη για να σωθεί η εταιρεία. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Σίδερα παντού. Σιδερένια κτήρια, σιδερένια η περίφραξη, σιδερένια τα εργαλεία, σίδερο και το προϊόν. Η παραγωγή ατσαλιού έχει αυξηθεί, οι εξαγωγές καλά κρατούν, αλλά οι ιδιοκτήτες, αλλά οι ιδιοκτήτες των χαλυβουργείων δεν χάνουν την ευκαιρία για μειώσεις μισθών και προσωπικού που θα αβγάτιζε περισσότερο τα κέρδη τους.

Το ατσάλι είναι το πιο διαδεδομένο κατασκευαστικό υλικό και χρησιμοποιείται παντού: από την αρχιτεκτονική και τη ναυπηγική μέχρι την κατασκευή χειρουργικών εργαλείων. Όπως διαβάζω στη Wikipedia, «σε παλαιότερες εποχές, η βιομηχανική παραγωγή μιας χώρας αξιολογούνταν από την παραγωγή της σε χάλυβα. Η Ελλάδα έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγή της τα τελευταία χρόνια: από 1,0 εκατ. τόνους το 1990, ξεπέρασε τα 2,5 το 2007». Ένα χρόνο νωρίτερα, την 1η Δεκεμβρίου του 2006, «αθόρυβα και διακριτικά, ως συνήθως», όπως γράφει ο Τύπος, η οικογένεια του κ. Ν. Μάνεση συνενώνει τη Χαλυβουργία Θεσσαλίας και την Ελληνική Χαλυβουργία (αφού είχε αποκτήσει το πλειοψηφικό μερίδιό της ήδη από το 2004), συγκροτώντας έτσι τη μεγαλύτερη σε πωλήσεις, από τις εκτός Σοφοκλέους, βιομηχανία της χώρας: τη Χαλυβουργία Ελλάδος. Με βάση τις πωλήσεις της, η νέα εταιρεία τοποθετείται ανάμεσα στις είκοσι πρώτες, εισηγμένες και μη, βιομηχανίες. Έγραφε τότε το «Βήμα»: «Με παραγωγική δυναμικότητα περί το ένα εκατ. τόνους χάλυβος ετησίως, η νέα εταιρεία αναμένεται να παρουσιάσει τζίρο άνω των 320 εκατ. ευρώ για το 2006, αυξημένο περίπου κατά 65 εκατ. ευρώ σε σύγκριση με αυτόν που είχαν πραγματοποιήσει το 2005 οι δύο ενοποιούμενες επιχειρήσεις. Απασχολεί κεφάλαια ύψους 400 εκατ. ευρώ και 1.000 εργαζομένους στο Βόλο και στον Ασπρόπυργο. Οι εγκαταστάσεις της εκτείνονται σε 750 στρέμματα».

Άνθρωποι από σίδερο. Επάνω, Παναγιώτης και Δημήτρης Παπανικολάου, γιος και πατέρας. Κάτω αριστερά, ο πρόεδρος του σωματείου Γιώργος Σιφωνιός και δεξιά ο εργάτης Κώστας Παπαπαύλος. Παλεύουν όχι μόνο για το μεροκάματο, αλλά και για την αξιοπρέπεια. Στο κάτω κάτω, αυτοί είναι που έχουν το σήμα της εταιρείας επάνω τους

«Δεν είχα πάει ποτέ στη ζωή μου ούτε σε πορεία, ούτε σε κόμμα, ούτε σε τίποτα. Ο Μάνεσης με έκανε τον μεγαλύτερο κομμουνιστή. Πριν από την απεργία, μέσα στο εργοστάσιο δουλεύαμε σε κλίμα τρομοκρατίας. Τώρα έρχονται οι διευθυντάδες και μας παρακαλάνε να μπούμε μέσα». Παναγιώτης Παπανικολάου

Ένα χρόνο αργότερα και μετά τα επίπεδα-ρεκόρ στην ανάπτυξη το 2006, η ελληνική οικονομία παρουσιάζει σημάδια επιβράδυνσης: ο ΦΠΑ ανεβαίνει, η οικοδομική δραστηριότητα πέφτει, οι εξαγωγές δεν αυξάνονται.Παραδόξως, οι τρείς παίκτες του χάλυβα (Ελληνική Χαλυβουργία, Σίδενορ και Χαλυβουργική) επιδίδονται σε ένα ξέφρενο παιχνίδι ανταγωνισμού, κάνοντας επενδύσεις, αυξάνοντας την παραγωγή τους και ρίχνοντας συνεχώς τις τιμές. Έγραφε, τότε, ο ενημερωμένος ρεπόρτερ Βασίλης Κώτσης: «Θα γίνει μεγάλη μάχη και ο πόλεμος των τιμών θα κλιμακωθεί. Παράγοντες του κλάδου επισημαίνουν ότι οι τρεις μονομάχοι δεν έχουν αντιληφθεί πως τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Άλλοι πάντως υποστηρίζουν ότι εν γνώσει τους οι τρεις μεγάλοι «τρέχουν» αυτά τα επενδυτικά προγράμματα για να καταφέρουν να ενισχύσουν τα μερίδια αγοράς και να γονατίσουν τον ανταγωνισμό. Θεωρείται πολύ πιθανόν κάποιος από τους τρεις ή ακόμη και οι τρεις να πληγούν από τη στρατηγική αυτή».

Σήμερα, κανείς δεν μπορεί να ξέρει αν είναι η στρατηγική, τα λάθη και οι παραλείψεις που έφεραν την Ελληνική Χαλυβουργία σε κακή οικονομική κατάσταση ή αν, όπως ισχυρίζονται οι εργαζόμενοι, η κακή οικονομική κατάσταση είναι μια μαγική εικόνα που κατασκευάζει η δημιουργική λογιστική. Στις 12 Οκτωβρίου, πάντως, το μπίζνες-πλαν παρουσιάστηκε ως εκ των ων ουκ άνευ για την επιβίωση της εταιρείας: πεντάωρη και πενθήμερη εργασία με 40% μείωση αποδοχών ή απολύσεις 180 εργαζομένων σε σύνολο 378. «Κάναμε γενική συνέλευση, αποφασίζοντας ομόφωνα να απορρίψουμε και πεντάωρο και πενθήμερο και απολύσεις. Εσείς ζητάτε υποταγή, εμείς δεν το δεχόμαστε», λέει ο Γιώργος Σιφωνιός, πρόεδρος του Σωματείου των Εργαζομένων. Δύο μέρες μετά, σε μία γενική συνέλευση 280 παρόντων, οι εργάτες παρουσίασαν το δικό τους σκεπτικό: η εργοδοσία επικαλείται στοιχεία που δεν δημοσιοποιεί, παρόλες τις πιέσεις. Τα μόνα στοιχεία που μπορούν να γνωρίζουν οι εργάτες είναι η ίδια τους η δουλειά: η παραγωγή, από 196.000 τόνους πέρυσι, αυξήθηκε σε 266.000 τόνους φέτος........