Η Ευρώπη μπορεί να επιβιώσει μόνο αν αλλάξει δρόμο

Η Ευρώπη μπορεί να επιβιώσει μόνο αν αλλάξει δρόμο

Δουλειά, περιβάλλον, δημοκρατία και ειρήνη. Μια έκκληση για την έξοδο από την κρίση, μετά από το συνέδριο της Φλωρεντίας

 

Διανοούμενοι, ακτιβιστές, στελέχη της Αριστεράς, σε μια ημερίδα για το μέλλον της Ευρώπης, συζήτησαν στη Φλωρεντία. Ήταν κατά κάποιο τρόπο το καταστάλαγμα της συζήτησης που έγινε στο «Μανιφέστο». Η «Εποχή»δημοσιεύει τα συμπεράσματα της συζήτησής τους.

Η κρίση της Ευρώπης είναι το τέλος μιας πορείας βασισμένης στο νεοφιλελευθερισμό και στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Τα τελευταία είκοσι χρόνια το πρόσωπο της Ευρώπης ήταν η αγορά και το ενιαίο νόμισμα, οι απελευθερώσεις επαγγελμάτων και οι κερδοσκοπικές φούσκες, η απώλεια δικαιωμάτων και η έκρηξη των ανισοτήτων. Στη χρηματοπιστωτική κρίση, οι ευρωπαϊκές αρχές έδωσαν ανεύθυνες απαντήσεις: αρνήθηκαν να επέμβουν με τα εργαλεία της νομισματικής Ένωσης για να περιορίσουν την κρίση, επέβαλαν σε όλες τις χώρες πολιτικές λιτότητας και περικοπές στους προϋπολογισμούς, που θα εισαχθούν τώρα στις ευρωπαϊκές συμφωνίες. Τα αποτελέσματα είναι ότι η οικονομική κρίση επεκτείνεται σε όλες σχεδόν τις χώρες, το ευρώ θα μπορούσε να καταρρεύσει, διαφαίνεται μια νέα μεγάλη ύφεση, υπάρχει ο κίνδυνος διάλυσης της Ευρώπης. Η Ευρώπη μπορεί να επιβιώσει μόνο αν αλλάξει δρόμο. Μια άλλη Ευρώπη μπορεί να είναι εφικτή, αν το πρόσωπό της θα είναι συνυφασμένο με την εργασία, με το περιβάλλον, με τη δημοκρατία, με την ειρήνη, με περισσότερη ολοκλήρωση. Είναι ο δρόμος που υποδεικνύει ένα σημαντικό μέρος της ευρωπαϊκής διανόησης και κοινωνίας, από τα κινήματα για τη δικαιοσύνη μέχρι τις διαμαρτυρίες σε όλες τις χώρες ενάντια στις πολιτικές λιτότητας των κυβερνήσεων. Είναι ένας δρόμος που δεν έχει βρει απήχηση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις. Ο δρόμος για μια άλλη Ευρώπη πρέπει να φέρνει σε σύγκλιση τις ορατές αλλαγές, τις κοινωνικές προτάσεις, τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές προς ένα κοινό πλαίσιο.

Προτείνουμε πέντε στόχους από τους οποίους να εκκινήσουμε.
Να μειώσουμε τη δύναμη του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα –η απαρχή της κρίσης– πρέπει να τεθεί σε τέτοια θέση, ώστε να μην μπορεί πλέον να καταστρέψει την οικονομία. Η νομισματική ένωση πρέπει να αναδιοργανωθεί και να εγγυηθεί συνολικά το δημόσιο χρέος των χωρών που υιοθετούν το ευρώ. Δεν είναι δυνατό να δεχτούμε να καταστραφεί η οικονομία των χωρών που βρίσκονται σε δύσκολη θέση από το βάρος του χρέους. Όλες οι χρηματοπιστωτικές συναλλαγές πρέπει να φορολογούνται, πρέπει να μειωθούν οι ανισορροπίες που παρήχθησαν από τις κινήσεις κεφαλαίου, μια πιο αυστηρή ρύθμιση πρέπει να εμποδίζει τις περισσότερο κερδοσκοπικές και ριψοκίνδυνες κινήσεις. Πρέπει να δημιουργηθεί ένας δημόσιος ευρωπαϊκός οίκος αξιολόγησης.

Να ολοκληρωθούν οι οικονομικές πολιτικές. Εκτός από την αγορά και από το νόμισμα χρειάζονται κοινές πολιτικές σε άλλους χώρους, που να αντικαταστήσουν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Aνάπτυξης, να μειώσουν τις ανισορροπίες, να αλλάξουν την κατεύθυνση της ανάπτυξης. Στο φορολογικό πεδίο χρειάζεται να εναρμονιστεί η φορολογία στην Ευρώπη, μετατοπίζοντας τη φορολογική επιβάρυνση από την εργασία στον πλούτο και στις μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με νέα έσοδα που θα χρηματοδοτούν τη δαπάνη σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η δημόσια δαπάνη –σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο– πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την επανεκκίνηση της ζήτησης, για την υπεράσπιση του κοινωνικού κράτους, για την επέκταση των δημόσιων δραστηριοτήτων και υπηρεσιών. Οι βιομηχανικές πολιτικές και οι πολιτικές εκσυγχρονισμού πρέπει να προσανατολίσουν την παραγωγή και την κατανάλωση προς μεγαλύτερες δεξιότητες των εργαζομένων, προς την ποιότητα και τη βιωσιμότητα. Τα eurobond πρέπει να εισαχθούν όχι για να αναχρηματοδοτήσουν το χρέος, αλλά για να χρηματοδοτήσουν τον οικολογικό μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας, με επενδύσεις ικανές να δημιουργήσουν απασχόληση και να προστατέψουν το περιβάλλον.

Να αυξηθεί η απασχόληση, να προστατευθεί η εργασία, να μειωθούν οι ανισότητες. Το δικαίωμα στην εργασία και στο κοινωνικό κράτος είναι ιδρυτικά στοιχεία της Ευρώπης. Έπειτα από δεκαετίες με πολιτικές που δημιούργησαν ανεργία, επισφάλεια και εξαθλίωση, και επανέφεραν τις ανισότητες στην Ευρώπη στα επίπεδα της δεκαετίας του τριάντα, τώρα χρειάζεται να τεθεί στην πρώτη θέση τόσο η δημιουργία μιας σταθερής, ποιοτικής εργασίας, με υψηλότερους μισθούς και με προστασία των χαμηλότερων μισθών, όσο και η δημοκρατία και η συλλογική διαπραγμάτευση. Να προστατευθεί το περιβάλλον. Η βιωσιμότητα, η πράσινη οικονομία, η αποτελεσματικότητα στη χρήση των φυσικών πόρων και της ενέργειας πρέπει να είναι ο νέος ορίζοντας της ευρωπαϊκής ανάπτυξης. Όλες οι πολιτικές πρέπει να υπολογίζουν τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις, να μειώνουν την κλιματική αλλαγή και τη χρήση μη ανανεώσιμων πηγών, να ευνοούν την καθαρή ενέργεια, τις τοπικές παραγωγές, τη νηφαλιότητα της κατανάλωσης.

Να εφαρμόζεται η δημοκρατία. Οι μορφές της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας και της κοινωνικής δημοκρατίας μέσα από κόμματα, η κοινωνική εκπροσώπηση και οι εθνικές κυβερνήσεις, είναι όλο και λιγότερο ικανές να δώσουν απαντήσεις στα προβλήματα. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κρίση αφαιρεί νομιμοποίηση από τις γραφειοκρατίες –Κομισιόν και Κεντρική Τράπεζα- οι οποίες ασκούν εξουσίες χωρίς να λογοδοτούν στους πολίτες, ενώ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δεν έχει ακόμη έναν αρμόζοντα ρόλο. Σ’ αυτές τις δεκαετίες η ευρωπαϊκή κοινωνία των πολιτών ανέπτυξε κοινωνικά κινήματα και πρακτικές συμμετοχικής και αποφασιστικής δημοκρατίας  -από τις κινητοποιήσεις των Κοινωνικών Φόρουμ μέχρι τις διαμαρτυρίες των αγανακτισμένων σε πολλές χώρες – που έδωσαν στους πολίτες τη δυνατότητα να γίνουν πρωταγωνιστές. Αυτές οι εμπειρίες χρειάζονται μια θεσμική απάντηση. Είναι αναγκαίο να ξεπεραστεί η απόκλιση ανάμεσα στις οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές του σήμερα και τις θεσμικές και πολιτικές αναδιατάξεις που είναι σταματημένες σε μια περασμένη εποχή. Η κοινωνική και πολιτική ένταξη των μεταναστών είναι μια απαράβλεπτη προϋπόθεση για την προώθηση της συμβίωσης των πολιτών και συνιστά μια ευκαιρία για τη συμπερίληψη του ευρωπαϊκού χώρου στα κινήματα της μεσογειακής Αφρικής, που ανέτρεψαν αυταρχικά καθεστώτα.

Να υπάρξει ειρήνη. Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μας επέτρεψε να ξεπεράσουμε πολλές συγκρούσεις, μα η Ευρώπη παραμένει υπεύθυνη για την παρουσία πυρηνικών όπλων και για το ένα πέμπτο της παγκόσμιας στρατιωτικής δαπάνης: 316 δισεκατομμύρια δολάρια το 2010. Με τα σημερινά προβλήματα στον προϋπολογισμό, είναι αναγκαίες δραστικές περικοπές και εξορθολογισμός των στρατιωτικών δαπανών. Η Ευρώπη πρέπει να οικοδομήσει την ειρήνη γύρω της με μια πολιτική ανθρώπινης ασφάλειας, αντί για μια προβολή της στρατιωτικής ισχύος. Η Ευρώπη πρέπει να ανοιχτεί στις νέες δημοκρατίες της Μέσης Ανατολής, έτσι όπως ανοίχτηκε στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Πρέπει να ανοιχτεί στους μετανάστες αναγνωρίζοντας τα δικαιώματα όλων των πολιτών του κόσμου. Οι κινητοποιήσεις των πολιτών, οι εμπειρίες της κοινωνίας των πολιτών, του συνδικάτου και των κινημάτων που οικοδόμησαν αυτόν τον διαφορετικό ορίζοντα για την Ευρώπη πρέπει τώρα να βρουν ακρόαση μέσα στις πολιτικές δυνάμεις και στους εθνικούς και ευρωπαϊκούς θεσμούς. Πριν από τριάντα χρόνια, στην αρχή του «νέου ψυχρού πολέμου» μεταξύ δύσης και ανατολής, η Έκκληση για τον ευρωπαϊκό πυρηνικό αφοπλισμό πρόβαλε την ιδέα μιας Ευρώπης ελεύθερης από στρατιωτικά μπλοκ και ζητούσε να «αρχίσουμε να δρούμε σαν να υπήρχε ήδη  μια ενωμένη, ουδέτερη και ειρηνική Ευρώπη». Σήμερα, με την κρίση της Ευρώπης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, των αγορών, της γραφειοκρατίας, πρέπει να προωθήσουμε την ιδέα της Ευρώπης της ισότητας, της ειρήνης, της πράσινης και δημοκρατικής Ευρώπης.

Πρώτοι υπογράφοντες (ομιλητές και διοργανωτές της συνάντησης της Φλωρεντίας): Ροσάνα Ροσάντα, Μαουρίτσιο Λαντίνι, Πολ Γκίνσμποργκ, Λουίτζι Φεραγιόλι, Μάριο Πιάντα, Μάσιμο Τορέλι, Γκαμπριέλε Πόλο, Τζούλιο Μαρκόν, Γκουίντο Βιάλε, Άννα Μαρία Σιμονάτσι, Νόρμα Ραντζέρι, Ντονατέλα Ντελα Πόρτα, Αλμπέρτο Λουκαρέλι, Μάριο Ντολιάνι, Τάνια Ρίσπολι, Κλάουντιο Ρίτσο, Τζιάνι Ριναλντίνι, Ντομένικο Ριτσούτι και Βίλμα Μάτσα.

Πηγή: Εφημερίδα Η ΕΠΟΧΗ