«Τρώμε τον πλανήτη μας»
«Είμαστε αντιμέτωποι με μία τραγωδία. Ο πλανήτης παράγει περισσότερα απ' ό,τι χρειάζονται όλοι οι κάτοικοί του για να τραφούν, κι όμως ακόμη άνθρωποι πεινούν, παιδιά πεθαίνουν από την πείνα, ενώ την ίδια στιγμή οι φυσικές πηγές εξαντλούνται», λέει στην «Κ.Ε.» ο δρ Γιώργος Αγγίδης, που συνεργάστηκε με το βρετανικό Ινστιτούτο Μηχανολόγων Μηχανικών στην ερευνητική έκθεση «Global Food: Waste Not, Want Not».
«Οταν πετάμε σοδειές και φαγητό, πρέπει να ξέρουμε ότι δεν πετάμε απλώς τρόφιμα, ροκανίζουμε τους πολύτιμους φυσικούς μας πόρους, τη γη, τα ύδατα, την ενέργεια» λέει ο δρ Γ. ΑγγίδηςΟ Ελληνας καθηγητής, επικεφαλής του τμήματος ανανεώσιμης ενέργειας στο πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ, εξηγεί γιατί εάν δεν αλλάξουμε τη φιλοσοφία μας για την παραγωγή και την αξία της τροφής, στο κοντινό μέλλον θα αντιμετωπίσουμε συγκρούσεις για το νερό, το φαγητό, τους φυσικούς πόρους.
- Πείτε μας με δυο λόγια για την ουσία του πορίσματος.
«Ο πλανήτης παράγει 4 δισ. τόνους τροφίμων αλλά κάθε χρόνο χάνονται τα μισά και δεν φθάνουν ποτέ στο πιάτο μας. Σκεφτείτε ότι μόνο στη Μ. Βρετανία τα νοικοκυριά πετούν στα σκουπίδια επτά τόνους τροφή αξίας 10 δισ. στερλινών».
- Γιατί και πώς φτάσαμε ώς εδώ;
«Οι φτωχές πρακτικές στην αγροτική καλλιέργεια, οι τρόποι μεταφοράς που δεν ανταποκρίνονται και τα πλημμελή μέσα αποθήκευσης οδηγούν στην απώλεια μεγάλου μέρους της σοδειάς/συγκομιδής. Εάν σε αυτά τα φαινόμενα, που σημειώνονται κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, προσθέσουμε το έξυπνο "δυτικό" μάρκετινγκ, που οδηγεί τους καταναλωτές σε αγορά προϊόντων που ενδεχομένως δεν χρειάζονται, αλλά και την απαίτηση των σουπερμάρκετ για "προϊόντα με τέλεια εμφάνιση", άποψη που συμμερίζονται και οι καταναλωτές, μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί τόσοι τόνοι τροφίμων πετιούνται και γιατί υποβάλλουμε τον πλανήτη μας σε μεγάλη πίεση».
Τρεις ζώνες
- Εχουμε όλοι το ίδιο μερίδιο ευθύνης στη «διατροφική» αδικία;
«Το Ινστιτούτο Μηχανολόγων Μηχανικών χωρίζει τον πλανήτη σε τρεις ζώνες, με βάση τα χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την τωρινή και τη μελλοντική οικονομική τους ανάπτυξη. Ετσι έχουμε:
* Τις ώριμες μεταβιομηχανικές κοινωνίες, όπως αυτές στην Ευρώπη, που χαρακτηρίζονται από σταθερούς ή μειούμενους πληθυσμούς που γερνούν. Αυτές πρέπει να επικεντρωθούν στην αλλαγή αντίληψης των καταναλωτών για την εμφάνιση των ειδών και τις ποσότητες που πραγματικά χρειάζονται, ώστε να μην πετιέται φαγητό στα σκουπίδια. Σκεφτείτε ότι μεγάλες αλυσίδες τροφίμων, για να ικανοποιήσουν όπως υποστηρίζουν τους καταναλωτές, απορρίπτουν ακόμη και ολόκληρη σοδειά φρούτων και λαχανικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν, επειδή δεν ανταποκρίνονται σε κριτήρια, που έχει επιβάλει το μάρκετινγκ, για το μέγεθος και την εμφάνιση. Λόγω αυτής της πρακτικής, οι ίδιοι οι αγρότες "πετούν" 1,6 τόνος φαγητού, σε όλο τον κόσμο.
* Γοργά αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, στην οποία θα σημειωθεί αύξηση πληθυσμού, σε συνδυασμό με οικονομική ευμάρεια.
* Χώρες που τώρα αναπτύσσονται, βρίσκονται στα πρώτα στάδια της βιομηχανοποίησής τους, κυρίως στην Αφρική, με υψηλά ποσοστά πληθυσμιακής ανάπτυξης (εκτιμάται ότι θα διπλασιάσουν ή θα τριπλασιάσουν τον πληθυσμό τους μέχρι το 2050) και χαρακτηρίζονται από νεαρό σε ηλικία πληθυσμό. Σε αυτές πρέπει να δοθεί έμφαση στη βελτίωση των αγροτικών πρακτικών και στην αποθήκευση τροφίμων.
Κάθε ομάδα έχει "διαφορετικό μερίδιο ευθύνης" στην απώλεια τροφής και τις επόμενες δεκαετίες θα πρέπει να το αντιμετωπίσει με διαφορετική προσέγγιση, εάν θέλουμε να έχουμε τροφή για όλους».
- «Τρώμε» δηλαδή τον πλανήτη μας;
«Οταν πετάμε σοδειές και φαγητό, πρέπει να ξέρουμε ότι δεν πετάμε απλώς τρόφιμα, ροκανίζουμε τους πολύτιμους φυσικούς μας πόρους, τη γη, τα ύδατα, την ενέργεια. Η παγκόσμια κοινότητα καλείται να αντιμετωπίσει μια σείρα από θέματα-κλειδιά για την κάλυψη των διατροφικών μας αναγκών και την παράλληλη προστασία του πλανήτη.
Οι ανάγκες για νερό, τόσο αυτό που πίνουμε και χρησιμοποιούμε για τις καθημερινές μας ανάγκες, όσο και αυτό που χρησιμοποιούμε για τις καλλιέργειες, έχουν αυξηθεί κατά πολύ. Και τίποτε δεν είναι ανεξάντλητο. Τα τελευταία 50 χρόνια, η βελτίωση τεχνικής στην αγροτική παραγωγή μάς έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση της σοδειάς, με επέκταση της χρήσης των αγροτικών γαιών μόνο κατά 12%.
Μεγάλη πρόκληση αντιμετωπίζουμε σε σχέση με την κτηνοτροφία και τις διατροφικές μας επιλογές - σκεφτείτε για παράδειγμα ότι αν καλλιεργούμε ρύζι ή πατάτες σε έκταση 10 στρεμμάτων, η σοδειά θα μπορεί να θρέψει 19-22 ανθρώπους το χρόνο. Αν χρησιμοποιήσουμε την ίδια έκταση για κτηνοτροφία, το κρέας θα μπορεί να θρέψει 1-2 ανθρώπους. Στο μέλλον μάς περιμένουν σκληρές εντάσεις, γιατί η ανάγκη για τροφή θα έρχεται σε σύγκρουση με την ανάγκη προστασίας του οικοσυστήματος και την παραγωγή βιοκαυσίμων για ενέργεια».
Αναστρέψιμη τάση
- Μπορούμε να αναστρέψουμε την τάση;
«Με τη βελτίωση στις διαδικασίες παραγωγής και στην καθημερινή μας αντίληψη θα εξοικονομήσουμε από 60 έως 100% περισσότερο φαγητό, το οποίο θα μας επιτρέψει να βοηθήσουμε όλους όσοι πεινούν στον κόσμο, αλλά και θα καλύψουμε τις ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού, που αυξάνεται και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΟΗΕ θα φθάσει τα 9,5 δισ. μέχρι το 2075. Δηλαδή μέσα σε 60 χρόνια θα πρέπει να μπορούν να τραφούν 3 δισ. περισσότεροι άνθρωποι, σε σχέση με σήμερα».
- Ποιο είναι το πρώτο και πιο ουσιαστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση;
«Στο παρελθόν κάθε οικογένεια χαρακτηριζόταν από αυτάρκεια, αλλά τώρα αυτή η αρμοδιότητα έχει μεταβιβαστεί στη διατροφική αλυσίδα στις αναπτυγμένες χώρες. Αυτή η τάση ακολουθείται πλέον και από τις αναπτυσσόμενες χώρες που μιμούνται τις πρακτικές της Δύσης.
Ετσι έχει χτιστεί μια κουλτούρα από την οποία απουσιάζει η συμμετοχή και η ενημέρωση για τον τρόπο παραγωγής και την αξία του φαγητού. Για να μειώσουμε το φαγητό που πετάμε και να βοηθήσουμε όσους έχουν ανάγκη, με το μικρότερο περιβαλλοντικό ρίσκο, αυτή η αντίληψη πρέπει να αλλάξει. Πραγματικά, αν μόνο αυξήσουμε την παραγωγή, το όφελος θα είναι μικρό, γιατί και τώρα το 1/3 του φαγητού που παράγεται απλώς πετιέται. Εχει έρθει η ώρα να βρούμε και πάλι τη χαμένη ισορροπία, να αναγνωρίσουμε την αξία του φαγητού και να συνεργαστούμε για να μπορούμε να θρέψουμε τις επόμενες γενιές».
- Και σε πολιτικό επίπεδο;
«Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τροφίμων συνεργάζεται με τη διεθνή κοινότητα μηχανολόγων ώστε όλες οι κυβερνήσεις των αναπτυγμένων χωρών να δημιουργήσουν προγράμματα παροχής τεχνογνωσίας στις αναπτυσσόμενες χώρες, ώστε να μειωθούν οι απώλειες στα πρώτα στάδια της παραγωγής. Οι κυβερνήσεις των γοργά αναπτυσσόμενων χωρών λαμβάνουν υπόψη τους το θέμα της απώλειας τροφής λόγω μεταφοράς και αποθήκευσης και βελτιώνουν τις εγκαταστάσεις τους με αυτό το γνώμονα. Οι κυβερνήσεις στις αναπτυγμένες χώρες πρέπει να προωθήσουν στρατηγικές που θα αλλάξουν τις προσδοκίες των καταναλωτών, ειδικά ως προς την εμφάνιση των προϊόντων, αλλά και τον κακό υπολογισμό της ποσότητας που οδηγεί τρόφιμα στα σκουπίδια».
