Χρειάζεται ευρύτερη συννενόηση
Θόδωρος Μαργαρίτης, εφημεριδα ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, 27/11/2012
Θέματα Επικαιρότητας
Αριστερά-κεντροαριστερά
Άρθρα
Ειδήσεις
Η Δημοκρατική Αριστερά ενδιαφέρεται για τις διεργασίες στον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς και της Αριστεράς. Ιδιαίτερα μάλιστα σε μία εποχή όπου η δομική κρίση του ΠΑΣΟΚ έχει διαμορφώσει μια σημαντική κινητικότητα σε όλα τα ρεύματα του δημοκρατικού σοσιαλισμού, των μεταρρυθμιστικών ιδεών.
Πρέπει να διαχωρίσουμε τον χρήσιμο διάλογο που διεξάγεται σε δύο βασικές διαφορετικές φάσεις. Θα τις περιγράψουμε – χάριν συντομίας – κάπως σχηματικά. Η πρώτη φάση είναι η σημερινή κατάσταση. Βρισκόμαστε στην Ελλάδα σε συνθήκες γενικευμένου «οικονομικού πολέμου» για την αποφυγή της άτακτης χρεοκοπίας, για την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Πρόκειται για μία περίοδο που απαιτεί ευρύτερη εθνική συνεννόηση. Που επιδιώκει μεγάλους συμβιβασμούς για τη διέξοδο από την κρίση. Είναι λογικό να αναζητούνται «μέσοι όροι» ώστε να προωθούνται εκείνες οι διαδικασίες συμπαράταξης που υπερβαίνουν τις υπαρκτές διαφορές των πολιτικών δυνάμεων.
Η δεύτερη φάση αφορά μία περίοδο «κανονικότητας» στην πολιτική ζωή όπου ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα ιδεολογικά και προγραμματικά προτάγματα περιγράφει τις εναλλακτικές λύσεις για το μέλλον της χώρας. Με απλά λόγια ενεργοποιεί τις ιστορικές διαφορές Αριστεράς – Δεξιάς με όλα τα συμφραζόμενα. Τις κοινωνικά αντίπαλες δυνάμεις, τα διαφορετικά συμφέροντα, τις αξιακές αντιπαραθέσεις. Επομένως η ανασύνθεση της κεντροαριστεράς πρέπει να εμπεριέχει την αντιπαλότητα με τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις. Το στρατόπεδο δηλαδή που αρνείται τις ιεραρχήσεις της ισότητας και της αλληλεγγύης.
Η οπτική αυτή δεν είναι μια αφηρημένη ιστορική δέσμευση. Είναι μία σημαντική παράμετρος σε μία κρίσιμη περίοδο για την Ευρώπη όπου μεγεθύνονται οι εθνικές, οι κοινωνικές, οι πολιτιστικές διακρίσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, βέβαια, ότι και σήμερα η εθνική συνεννόηση δεν είναι τελείως ουδέτερη. Ούτε πρέπει να ιδεολογικοποιούνται οι αναγκαίοι συμβιβασμοί σε συνθήκες μνημονίων ως μοναδικές λύσεις. Είναι επιλογές με δεδομένες τις δυσκολίες, τους δυσμενείς ευρωπαϊκούς συσχετισμούς και κυρίως την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας από το διαλυμένο πελατειακό σύστημα, την αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος και τις ανάγκες μεγάλων διαρθρωτικών τομών.
Σε κάθε περίπτωση πάντως η ενίσχυση της μεταρρυθμιστικής πνοής έχει προοπτική όσο πετυχαίνει να συνενώνει το ρεαλισμό των εφικτών προτάσεων σε συνθήκες δανειακών δεσμεύσεων με την αγωνία για αριστερές απαντήσεις που διατυπώνουν μια διαφορετική πορεία για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
Πρέπει να διαχωρίσουμε τον χρήσιμο διάλογο που διεξάγεται σε δύο βασικές διαφορετικές φάσεις. Θα τις περιγράψουμε – χάριν συντομίας – κάπως σχηματικά. Η πρώτη φάση είναι η σημερινή κατάσταση. Βρισκόμαστε στην Ελλάδα σε συνθήκες γενικευμένου «οικονομικού πολέμου» για την αποφυγή της άτακτης χρεοκοπίας, για την παραμονή της χώρας στην ευρωζώνη. Πρόκειται για μία περίοδο που απαιτεί ευρύτερη εθνική συνεννόηση. Που επιδιώκει μεγάλους συμβιβασμούς για τη διέξοδο από την κρίση. Είναι λογικό να αναζητούνται «μέσοι όροι» ώστε να προωθούνται εκείνες οι διαδικασίες συμπαράταξης που υπερβαίνουν τις υπαρκτές διαφορές των πολιτικών δυνάμεων.
Η δεύτερη φάση αφορά μία περίοδο «κανονικότητας» στην πολιτική ζωή όπου ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα ιδεολογικά και προγραμματικά προτάγματα περιγράφει τις εναλλακτικές λύσεις για το μέλλον της χώρας. Με απλά λόγια ενεργοποιεί τις ιστορικές διαφορές Αριστεράς – Δεξιάς με όλα τα συμφραζόμενα. Τις κοινωνικά αντίπαλες δυνάμεις, τα διαφορετικά συμφέροντα, τις αξιακές αντιπαραθέσεις. Επομένως η ανασύνθεση της κεντροαριστεράς πρέπει να εμπεριέχει την αντιπαλότητα με τις νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις. Το στρατόπεδο δηλαδή που αρνείται τις ιεραρχήσεις της ισότητας και της αλληλεγγύης.
Η οπτική αυτή δεν είναι μια αφηρημένη ιστορική δέσμευση. Είναι μία σημαντική παράμετρος σε μία κρίσιμη περίοδο για την Ευρώπη όπου μεγεθύνονται οι εθνικές, οι κοινωνικές, οι πολιτιστικές διακρίσεις.
Δεν υπάρχει αμφιβολία, βέβαια, ότι και σήμερα η εθνική συνεννόηση δεν είναι τελείως ουδέτερη. Ούτε πρέπει να ιδεολογικοποιούνται οι αναγκαίοι συμβιβασμοί σε συνθήκες μνημονίων ως μοναδικές λύσεις. Είναι επιλογές με δεδομένες τις δυσκολίες, τους δυσμενείς ευρωπαϊκούς συσχετισμούς και κυρίως την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας από το διαλυμένο πελατειακό σύστημα, την αμφισβήτηση του πολιτικού συστήματος και τις ανάγκες μεγάλων διαρθρωτικών τομών.
Σε κάθε περίπτωση πάντως η ενίσχυση της μεταρρυθμιστικής πνοής έχει προοπτική όσο πετυχαίνει να συνενώνει το ρεαλισμό των εφικτών προτάσεων σε συνθήκες δανειακών δεσμεύσεων με την αγωνία για αριστερές απαντήσεις που διατυπώνουν μια διαφορετική πορεία για την Ελλάδα και την Ευρώπη.
